3min

Uit onderzoek blijkt dat getuigen die met behulp van een VR bril opnieuw een voorval beleven, zich beter kunnen herinneren wat er daadwerkelijk is gebeurd. Gebruik van virtual reality zou beter blijken te werken dan de getuige meenemen naar de plaats delict of onder begeleiding intensief terug te laten denken aan de misdaad. Tijdens het onderzoek is de Gear VR van Samsung gebruikt.

Getuigenverklaringen en de informatie die hieruit voorkomt zijn essentieel bij de opsporing van verdachten. Het draagt daarnaast in grote mate bij aan het overtuigen van een rechter of een verdachte daadwerkelijk iets fout heeft gedaan. Daarom is het belangrijk dat de informatie uit deze getuigenverklaringen zo betrouwbaar mogelijk is. Met het huidige onderzoek is de eerste stap gezet naar het verbeteren van getuigenverklaringen.

Jeroen Timmer, recherchekundige bij politie Oost-Nederland, deed het onderzoek ter afronding van zijn Master of Criminal Investigation. “Getuigenverklaringen zijn onmisbaar binnen politieonderzoek”, zegt hij. “Ze zijn veruit de meest voorkomende opsporingsmethode en in veel gevallen bepalend voor de richting van het opsporingsonderzoek. Maar omdat het menselijk geheugen onderhevig is aan de factoren die herinneringen beïnvloeden, lopen getuigenverklaringen het risico onbetrouwbaar te zijn. Dit onderzoek maakt duidelijk dat we met bijvoorbeeld de inzet van VR stappen maken.”

Met zogenaamde ‘context reinstatement’ wilde Timmer zowel de kwaliteit van de getuigenverklaringen als het inschattingsvermogen van getuigen over de juistheid van hun verklaring verbeteren. Weggezakte herinneringen zouden door de context geactiveerd moeten worden. Zo werden er drie varianten vergeleken: fysieke, mentale en virtuele context reinstatement.

VR als meest betrouwbare variant

Met fysieke context reinstatement werd een getuige mee terug genomen naar het plaats delict, waar vervolgens een verhoor werd uitgevoerd. Middels mentale context reinstatement werd een getuige onder professionele begeleiding intensief gemotiveerd om terug te denken aan de plaats delict. Hierdoor wordt de herinnering herbeleefd. Tot slot werd een getuige, middels virtuele context reinstatement, virtueel meegenomen naar de plaats delict. In het onderzoek werd gebruikgemaakt van de Samsung Gear VR.

Timmer vergeleek de effecten van de drie vormen van context reinstatement met een controlegroep. De proefpersonen wisten van tevoren niet dat ze getuigen waren van een conflict tussen twee acteurs. Deelnemers werd gevraagd niet op de setting te letten, om zoveel mogelijk gelijkenis te kunnen maken met de werkelijke getuige-ervaring. Een week later werden ze ondervraagd over het gedrag en het signalement van de acteurs.

Van de drie varianten blijkt virtuele context reinstatement de meest betrouwbare resultaten op te leveren. Proefpersonen die via de Gear VR een virtuele weergave van de plaats delict zagen, noemden meer correcte details dan personen die fysieke of mentale reinstatement ondergingen. Ook waren de getuigen beter in staat om de kwaliteit van hun eigen verklaring in te schatten. Hierdoor benoemden zij eerder correcte informatie terwijl ze onjuiste informatie achter hielden. Tot slot benoemden de getuigen met virtuele reinstatement minder verzonnen informatie dan proefpersonen die geen context reinstatement ondergingen.

Dat het gebruik van VR een dusdanige impact kan hebben op een zeer belangrijk aspect van politieonderzoek is een enorme doorbraak. Deze ontwikkeling zou er bijvoorbeeld voor kunnen zorgen dat er minder snel onterecht mensen vervolgd worden. Of het uiteindelijk op grote schaal toegepast zal worden is nog niet zeker. Op dit moment wordt door de al eerder genoemde Jeroen Timmer gewerkt aan een wetenschappelijk artikel over de resultaten.