De Landelijke studentenvakbond (LSVb) heeft weinig vertrouwen in de toekomst van Nederland als kennisland. Dit is de pijnlijke conclusie naar aanleiding van de presentatie van het Hoger Onderwijs en Onderzoeksplan (HOOP) door staatssecretaris Nijs afgelopen middag. De ambities in het HOOP komen een selecte groep studenten ten goede, voor de rest is geen plaats. Bovendien ligt de nadruk op rendement in plaats van op kwaliteit van het onderwijs.
Het HOOP is de visie en het plan van aanpak voor de komende vier jaar voor het Hoger Onderwijs. De LSVb is betrokken geweest bij de totstandkoming van het stuk. De uiteindelijke uitkomst staat echter wel heel erg ver van haar gedroomde toekomst af. ‘We hebben geprobeerd onze constructieve bijdrage te leveren’, aldus LSVb-voorzitter Floris van Eijk. ‘Maar met zo’n uitkomst kunnen wij niet anders dan de Tweede Kamer adviseren zeer kritisch te zijn.’
Economie centraal, studenten vergeten
Het is schrijnend om te zien dat in het HOOP vooral stilgestaan wordt bij wat het onderwijs de Nederlandse economie kan leveren. Een visie op hoe het onderwijs verbeterd kan worden ontbreekt geheel. Het betrekken van studenten bij hun onderwijs wordt nergens als een waarde gezien, uitgangspunt is om zo snel mogelijk zo veel mogelijk kenniswerkers te produceren. Het rendement van het onderwijs is voor de staatssecretaris kennelijk belangrijker dan enige verbetering van de kwaliteit. In ieder hoofdstuk van het plan staat economische groei centraal.
Geen verantwoordelijkheden
De staatssecretaris heeft een heleboel doelen, maar neemt geen verantwoordelijkheid voor de uitvoer. Veel van de projecten in de komende vier jaar worden via prestatieafspraken verwezenlijkt. Deze ‘oplossingen’ voor complexe problemen zijn schijnbeleid. Vroeger analyseerden studenten, instellingen en overheid samen de problemen in het onderwijs. Zo werd beleid geformuleerd dat een oplossing bood voor die problemen. Nijs trekt nu haar handen af van deze verantwoordelijkheid. Middelen waarmee de staatssecretaris het beleid bij kan sturen zijn er nauwelijks. Van Eijk: ‘Als dit beleid werkelijkheid wordt staan we straks elke week bij de rechter om fouten recht te zetten.’
Verminderde toegankelijkheid
De plannen voor collegegelddifferentiatie en selectie die in het HOOP opgenomen zijn bedreigen de toegankelijkheid van het hoger onderwijs. De wijze waarop zogenaamd ‘de verschillen benadrukt worden’ heeft het meest weg van uitsluiting van zwakke sociale groepen. Volgens de LSVb kun je beter profiteren van diversiteit door de verschillen en individualisering van het onderwijs te erkennen. ‘Het kabinetsmotto meedoen past helemaal niet bij het uitsluiten van studenten op basis van financiële of ongefundeerde inhoudelijke argumenten. Volgens ons is er veel meer winst te halen uit goede voorlichting en begeleiding van studenten’, aldus van Eijk.
Medezeggenschap
Studenten zijn mede verantwoordelijk voor hun eigen onderwijs, omdat zij zelf wetenschap bedrijven. Dan is het ook logisch dat je studenten voor vol aanziet. In het HOOP spelen studenten, laat staan medezeggenschap, geen enkele rol. Hun taak lijkt beperkt tot zo snel mogelijk een diploma halen. Wel wordt gesproken over een nieuwe onderwijswetgeving, terwijl de vorige niet eens geëvalueerd is. Het lijkt dat de doelstelling minder regels niet gehaald gaat worden. De LSVb vraagt simpelweg om betere regels.
Internationale agenda
Nederland wil in Europa tot de top behoren. In het HOOP staat beschreven hoe dat moet gaan gebeuren. De doelstellingen zijn mager en contraproductief. Het valt vooral op dat geïnvesteerd wordt in het imago van het onderwijs. Niet de kwaliteit telt, maar het beeld dat je internationaal oproept. De LSVb vindt dat het uitwisselen van kennis leidt tot een sterkere kennissamenleving. De staatssecretaris legt echter alleen nadruk op het binnenhalen van buitenlandse studenten. Voor Nederlandse studenten die naar het buitenland willen wordt nauwelijks beleid ontwikkeld.
De toekomst van het hoger onderwijs
Als de LSVb kijkt naar de strekking van dit vierjarenplan is één ding duidelijk, de toekomst volgens het kabinet ziet er anders uit dan die volgens de studentenvertegenwoordigers. Het kabinet durft geen verantwoordelijkheid te nemen voor de complexe problemen die nu spelen. Liever worden de verantwoordelijkheden afgeschoven en papieren doelstellingen geformuleerd. De LSVb wil nu eindelijk eens een goede visie op goed, toegankelijk onderwijs dat voor de huidige student en maatschappij een meerwaarde heeft. Het hoger onderwijs kan een bijdrage leveren aan het oplossen van de problemen in onze samenleving, maar dan moet er wel meer ruimte komen voor goed debat en ruimte blijven voor academische vrijheid. Van Eijk ‘We willen waken geen onderwijsfabriek die grondstoffen levert voor de kenniseconomie’
De LSVb wil in de komende vier jaar dat het probleem van uitval van studenten aangepakt wordt door goed beleid, niet door loze afspraken. Een kennissamenleving is geen zuiver economisch productieproces, maar een opdracht voor de hele maatschappij. In het hoger onderwijs moeten studenten en wetenschappers dus de ruimte krijgen om aan de vraag van de maatschappij te voldoen. Het is vooral de bedoeling Nederland zo slim mogelijk te maken. Dat betekent dus dat er zo veel mogelijk mensen zo goed mogelijke kansen kunnen krijgen. De LSVb wil de komende vier jaar juist die diverse groep studenten zoveel mogelijk laten bijdragen aan de groei van kennis. We willen vooral minder kortzichtig beleid, iedereen wil de uitdagende problemen aanpakken.
38 minuten geleden
