3min

Tags in dit artikel

,

Burgers willen graag stemmen via internet. Wanneer deze mogelijkheid wordt aangeboden, zeggen meer mensen te gaan stemmen. Ook biedt internetstemmen nieuwe mogelijkheden, bijvoorbeeld als het gaat om het verstrekken van extra informatie over kandidaten en het controleren van de eigen uitgebrachte stem. Dit blijkt uit een proefstemming die burger@overheid recent heeft laten uitvoeren door NetPanel.

Voor het onderzoek is gebruik gemaakt van het stemsysteem dat in oktober van dit jaar voor het eerst zal worden toegepast bij de waterschapsverkiezingen voor het hoogheemraadschap van Rijnland. De deelnemers aan het onderzoek, representatief voor ‘de internettende Nederlander’, konden live hun stem uitbrengen en zo beleven hoe stemmen via internet in zijn werk gaat.

Na het uitbrengen van de stem in de proefstemming gaf 79 procent van de ondervraagden de voorkeur aan stemmen via internet boven stemmen in een stemlokaal. Als belangrijkste voordelen om via internet te stemmen, werden genoemd: het is plaatsonafhankelijk; het gaat sneller; iedereen kan op elk moment van de dag stemmen. 65 procent ziet geen bezwaren tegen internetstemmen. 26 procent is bang voor fraude of manipulatie. Dit is een grote verschuiving ten opzichte van een eerder onderzoek uit 2002.
Toen was 61 procent hier nog bang voor. Over de veiligheid van het systeem van stemmen via internet maken de respondenten zich weinig zorgen.

Het stemsysteem van het hoogheemraadschap van Rijnland zelf is erg positief beoordeeld. Zowel de uitleg als de duidelijkheid van de procedure werd door een grote meerderheid van de ondervraagden goed tot zeer goed genoemd. Op grond van het onderzoek valt te verwachten dat het opkomstpercentage van met name verkiezingen met een traditioneel lage opkomst zal stijgen als men via internet kan stemmen.

Bij de verkiezingen voor het hoogheemraadschap van Rijnland zal het de eerste keer zijn dat op grote schaal voor ‘echte verkiezingen’ via internet kan worden gestemd. Tijdens de afgelopen verkiezing van de leden van het Europees Parlement konden alleen Nederlandse kiezers vanuit het buitenland al hun stem per internet en telefoon uitbrengen. In landen als Engeland en Zwitserland is ook al ervaring opgedaan met het stemmen via internet.

Nieuwe mogelijkheden
Stemmen via internet biedt nieuwe mogelijkheden. De ondervraagden zijn erg positief over de extra achtergrondinformatie over de verkiezingen en de kandidaten. Zij vinden dat de kandidaten zich op deze manier beter kunnen presenteren aan de kiezers zodat zij gemakkelijker een weloverwogen keuze kunnen maken. Dit is des te belangrijker bij verkiezingen zoals voor de waterschappen, waar gekozen wordt volgens het personenstelsel. Dit houdt in dat mensen op persoonlijke titel verkiesbaar zijn, en niet namens een politieke partij.
Bij het stemsysteem dat het hoogheemraadschap van Rijnland heeft laten ontwikkelen, zijn extra controlemogelijkheden gecreëerd. Ten eerste kan gedurende een bepaalde periode de broncode worden ingezien, zodat derden de verkiezing kunnen controleren voordat deze is vastgesteld. Nog belangrijker is dat iedere stemmer achteraf via internet kan nagaan of de digitale stem daadwerkelijk is meegeteld bij de telling. Dit proces kan geheel veilig plaatsvinden: zonder dat iemand anders achteraf kan herleiden wat je gestemd hebt. Zo is elektronisch iets mogelijk wat in het traditionele proces niet goed uitvoerbaar is. Deze mogelijkheid wordt door 70 procent van de ondervraagden erg gewaardeerd.

Stemcontrole te ingewikkeld
Uit het onderzoek kwam helaas naar voren dat de uitvoering van de achteraf-stemcontrole als lastig werd ervaren. Met name het terugzoeken van de uitgebrachte stem (een lange code) in een groot bestand was een probleem. Mensen vonden de uitleg te ingewikkeld en raakten hun codes kwijt.

Burger@overheid is van mening dat dit onderdeel van internetstemmen gebruikersvriendelijker moet worden. Anders werkt deze extra democratische waarborg averechts en blijkt het vertrouwen in de stemming juist af te nemen. Het hoogheemraadschap van Rijnland neemt de aanbevelingen uit het onderzoek ter harte; men is druk bezig om de procedure rond de stemcontrole te verbeteren.

Burger@overheid zet zich in voor verbetering van de digitale overheid.
Het platform inventariseert wensen van burgers en adviseert overheden. De onafhankelijkheid van dit initiatief van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties wordt gewaarborgd door een forum onder voorzitterschap van Marjet van Zuijlen. Voor meer informatie zie:
http://www.burger.overheid.nl