TikTok bevindt zich opnieuw in het vizier van de Europese Commissie. Die opent een formeel onderzoek naar de lancering van TikTok Lite in Frankrijk en Spanje vanwege bezorgdheid over het ‘Task and Reward Program’ dat onderdeel is van deze app. Daarbij kunnen gebruikers beloningen verdienen door taken uit te voeren op het platform.
Volgens de Commissie kan dit verslavend werken, vooral bij jongeren. Daarmee overtreedt eigenaar ByteDance bepalingen in de Digital Services Act (DSA), wat kan leiden tot een tijdelijk verbod van het beloningsprogramma in de gehele Europese Unie (EU) en hoge boetes.
TikTok Lite beloont gebruikers voor het bekijken van bepaalde video’s, het volgen van accounts en het uitnodigen van hun eigen contacten om de app ook te gebruiken. De beloning kan bestaan uit Amazon vouchers, waardebonnen van PayPal of TikTok Coins, de virtuele valuta die je normaal gesproken met echt geld moet kopen voor het aanschaffen van virtuele cadeautjes. Eurocommissaris Thierry Breton hekelt het financieel belonen van extra schermtijd en trekt de vergelijking met ‘light’ sigaretten. “We vermoeden dat TikTok Lite net zo giftig en verslavend zou kunnen zijn”.
Risicoanalyse niet geleverd
De functionaliteit is overigens alleen bedoeld voor volwassenen, maar het zou gemakkelijk zijn de leeftijdsverificatie te omzeilen. De Europese Commissie, het dagelijks bestuur van de EU, is dan ook ‘not amused’ dat de release van TikTok Lite plaatsvindt terwijl een verplichte risicoanalyse niet is geleverd binnen de gestelde deadline.
Een dergelijke analyse is volgens de DSA verplicht voor grote aanbieders van sociale platformen. Hierdoor opent de Commissie een nieuw onderzoek naar het bedrijf. Dit is een tweede tik voor TikTok, nadat het eerder al met een EU-boete van 345 miljoen euro om de oren kreeg vanwege privacykwesties.
Tip: EU roept Meta en TikTok ter verantwoording over bestrijding nepnieuws
De Europese Commissie wil uiterlijk woensdag informatie over de risico’s van het beloningssysteem. Het bedrijf krijgt verder tot 3 mei om informatie te verstrekken over de maatregelen die ByteDance heeft genomen om mogelijke risico’s te minimaliseren. In afwachting van de aanlevering van de documentatie, kan de Europese Commissie besluiten het beloningsprogramma in TikTok Lite te schorsen.
Als ByteDance in gebreke blijft, kan het daarnaast boetes tegemoet zien tot 1 procent van zijn omzet, evenals periodieke aanvullende boetes tot 5 procent van zijn gemiddelde dagelijkse inkomsten.
Ook in de VS onder vuur
Ook in de VS zijn er zorgen over de video-app, en dan met name over de invloed die de Chinese regering er indirect mee zou kunnen uitoefenen op de publieke opinie en het verkrijgen van informatie over Amerikaanse burgers. Het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden heeft daarom afgelopen weekend wetgeving aangenomen die de verkoop van TikTok-eigendommen binnen de VS afdwingt. Als deze wet wordt goedgekeurd door de Senaat, moet TikTok-eigenaar ByteDance binnen een jaar zijn Amerikaanse activiteiten verkopen of riskeert het een verbod -een primeur voor de Amerikaanse overheid.
TikTok bereidt zich voor op een juridische strijd om de wetgeving aan te vechten als die daadwerkelijk van kracht wordt. Dat is eerder al succesvol gebeurd door een beroep te doen op het eerste amendement van de Amerikaanse grondwet, waarin het recht op vrije meningsuiting ligt vastgelegd. TikTok heeft hiermee onder andere een verbod in de staat Montana ongedaan weten te maken nog voordat het inging.
Voormalig president Donald Trump wilde door middel van een ‘executive order’ (presidentieel besluit) verkoop van TikTok adwingen, maar ook daar zette de rechtbank een streep door. De regering van zijn opvolger Joe Biden besloot af te zien van een dergelijke juridische strijd.
Ook het nieuwe wetsvoorstel van afgelopen weekend moet nog door de Senaat worden goedgekeurd. Die had het eerder afgewezen. Het wetsvoorstel is nu herverpakt in een reeks andere voorstellen, waaronder steun voor Oekraïne en Israël. Het idee is dat dit het afwijzen ervan lastiger maakt.
Lees ook: TikTok paait Europa met 12 miljard voor datacenters en extern toezicht