Bedrijven zijn steeds afhankelijker van externe partners voor hun IT-diensten, tools en infrastructuur. Deze samenwerkingen zorgen vaak voor efficiëntie en aanvullende expertise, maar nemen ook risico’s met zich mee. Een hack bij een derde partij kan namelijk leiden tot datalekken of operationele verstoringen, en tot verantwoordelijkheidsvraagstukken. Onder de NIS2-richtlijn dragen organisaties expliciete verantwoordelijkheid voor de digitale weerbaarheid van de gehele keten. Welke maatregelen kunnen zij nu nemen om zich tegen zo’n aanval te beschermen?
Wat is een supply chain-aanval?
Een supply chain-aanval ontstaat wanneer een aanvaller zich toegang verschaft tot een IT-netwerk via een gecompromitteerde externe partij, zoals een softwareleverancier of IT-dienstverlener. Hackers gebruiken vaak vertrouwde koppelingen of software-updates om malware te injecteren of toegang te krijgen tot gevoelige gegevens van de organisatie. Deze aanvallen zijn vaak verborgen, geavanceerd en lastig te traceren. Zelfs als je de eigen beveiliging goed op orde hebt, ben je nog steeds zo kwetsbaar als de zwakste schakel in de keten.
Wanneer een externe partner is gecompromitteerd en dit gevolgen heeft voor je eigen organisatie is snel in actie komen cruciaal. Globaal zien de stappen die organisaties moeten volgen bij zo’n incident er als volgt uit:
- Voer het incidentresponsplan uit
Zodra bekend is dat een derde partij is gehackt, moet direct het incidentresponsplan worden uitgevoerd. Beoordeel of systemen en/of data zijn geraakt en schakel het crisisteam in. Snelle besluitvorming voorkomt escalatie. - Blijf in contact met de partner
Vraag om volledige transparantie over de aard van de inbreuk. Welke systemen of data zijn geraakt? Welke stappen worden ondernomen? Vraag om updates en duidelijke tijdlijnen om de eigen risico’s in te kunnen schatten. - Beperk de schade
Werk met interne teams om de verbinding met de partner tijdelijk te verbreken. Trek toegang in, schakel integraties uit en pas waar nodig noodpatches toe. Door snel te isoleren voorkom je dat de aanval zich verder verspreidt. - Forensisch onderzoek
Voer een technisch onderzoek uit om te achterhalen hoe de aanval is binnengekomen en wat de impact is geweest. Maak indien nodig gebruik van externe specialisten om zeker te zijn van een grondige analyse. - Informeer betrokkenen
Als gevoelige klant-, medewerker- of partnergegevens zijn gelekt, moet worden nagaan of er een wettelijke verplichting is om betrokkenen en toezichthouders op de hoogte te stellen, zoals bijvoorbeeld bij NIS2. Ook als dit niet het geval is helpt transparante en tijdige communicatie om het vertrouwen van betrokkenen te behouden. - Werk samen met autoriteiten
Meld het bij de relevante autoriteiten als een incident criminele elementen bevat zoals ransomware of diefstal van intellectueel eigendom. Dit kan helpen bij opsporing en mogelijk herstel van gegevens.
De bouwstenen van een effectief incidentresponsplan
Zoals blijkt uit bovenstaande stappen begint een effectieve aanpak met een goed doordacht incidentresponsplan dat ook rekening houdt met incidenten buiten de eigen muren. Het opstellen van een effectief plan begint bij een grondige voorbereiding, zoals het regelmatig beoordelen van de risico’s van partners. Denk hierbij aan het controleren van hun beveiligingsmaatregelen, certificeringen en procedures voor incidentmelding.
Ook contractuele afspraken zijn cruciaal: leg expliciet vast wie waarvoor verantwoordelijk is bij een incident, inclusief meldtermijnen en aansprakelijkheid. Daarnaast is training onmisbaar zodat zowel interne medewerkers als externe partners goed weten wat hun rol is bij een incident. Borg daarnaast dat alle afspraken voldoen aan de eisen die NIS2 stelt op het gebied van beveiliging van partners.
Op het gebied van detectie en melding is het essentieel om systemen van derden actief te monitoren. Zorg voor geautomatiseerde waarschuwingen bij afwijkend gedrag om adequaat te kunnen reageren. Intern moet de rolverdeling glashelder zijn: wie wordt er als eerste op de hoogte gesteld bij incidenten?
In het geval van een incident draait alles om snelle beperking en herstel. Beperk de toegang van de getroffen partner om verdere schade te voorkomen en zorg dat het netwerk voldoende gesegmenteerd is, zodat een aanval zich niet ongecontroleerd verspreid. Voor herstel is het belangrijk dat back-ups snel kunnen worden ingezet, en dat er geen sporen van de inbreuk achterblijven in de systemen.
Als laatste is evaluatie en verbetering essentieel. Bekijk na afloop met alle betrokken teams wat er goed ging en wat beter kon. Beoordeel daarbij ook kritisch opnieuw de samenwerking met de gecompromitteerde partner. Kan die worden voortgezet in de huidige vorm, of zijn er strengere eisen nodig? Verwerk alle inzichten in een bijgewerkte versie van het incidentresponsplan om bij een volgend incident sneller en effectiever te kunnen reageren.
Incidentrespons is nooit af
Beveiliging is een dynamisch proces. Een effectief plan moet regelmatig worden getest via simulaties en scenario’s met externe partijen. Houd daarbij ook periodieke audits met partners en stimuleer hen om hun eigen responsprocedures te blijven verbeteren.
Met het oog op NIS2 zullen organisaties steeds vaker verplicht worden om hun ketenbeveiliging structureel en aantoonbaar op orde te hebben. En hoewel inbreuken via partners zelden zijn te voorkomen kan de impact ervan wel beheersbaar worden gemaakt. Een organisatie die is voorbereid, snel handelt en duidelijk communiceert, kan een ketenaanval niet alleen overleven, maar er ook sterker uitkomen. Een goed incidentresponsplan dat zorgt voor compliance en rekening houdt met de hele keten is daarbij de sterkste verdediging.
Meer weten over hoe een goed incidentresponsplan er voor jouw organisatie uitziet? De experts van Conscia helpen je graag op weg. Maak een vrijblijvende afspraak.