Digitale transformatie heeft organisaties wendbaarder gemaakt: je kunt sneller opschalen, flexibeler opereren en efficiënter innoveren. Maar die voordelen brengen ook nieuwe risico’s met zich mee. Quantum computing, geopolitieke spanningen en strengere regelgeving dwingen je om opnieuw na te denken over je datastrategie. Datasoevereiniteit – de controle over je eigen data, ongeacht waar die staat of draait – is geen technisch detail meer, maar een strategische noodzaak. Als je grip wilt houden op je digitale vrijheid, moet je nú keuzes maken die je organisatie toekomstbestendig maken.
Van cloudmigratie naar datacontrole
De verschuiving van on-premise naar cloud heeft flexibiliteit gebracht, maar ook risico’s. Door sleutels en toegang bij externe partijen te leggen, geven organisaties onbewust controle uit handen. Dat maakt ze kwetsbaar voor afhankelijkheid, geopolitieke spanningen en storingen.
De urgentie om grip te houden op data groeit. Centrale overheden, banken en Europese instellingen stellen steeds vaker eisen aan waar data mag staan en wie er toegang toe heeft. De vraag is niet langer óf je moet nadenken over datasoevereiniteit, maar hoe je dat praktisch inricht. Dat vraagt om een strategische herbezinning: van cloudmigratie naar datacontrole.
Soevereiniteit en security zijn onlosmakelijk verbonden
Datalekken ontstaan opvallend vaak door simpele fouten in de eigen IT-huishouding. Denk aan het lek bij Clinical Diagnostics of de duizenden paspoorten die door een slordige ICT-actie op straat kwamen te liggen. Zolang de digitale voordeur openstaat, maakt het weinig uit waar je data fysiek staat. Echte datasoevereiniteit begint bij basisbeveiliging: weten waar je data is, wie erbij kan en hoe je toegang regelt. Het verlies van controle raakt niet alleen aan wet- en regelgeving, maar ook aan de kern van je informatiebeveiliging. Incidenten met gevoelige gegevens onderstrepen hoe cruciaal het is om je datatoegang en -bescherming nu én in de toekomst goed te organiseren.
Quantum computing verandert het speelveld
Quantumcomputers werken fundamenteel anders dan klassieke computers. Waar traditionele systemen rekenen met bits (nullen en enen), gebruiken quantumcomputers qubits – die veel meer informatie kunnen bevatten. Hierdoor kunnen ze bepaalde berekeningen exponentieel sneller uitvoeren. Dat biedt kansen, bijvoorbeeld in de ontwikkeling van medicijnen of optimalisatie van logistiek. Maar het brengt ook risico’s met zich mee.
Een van de eerste toepassingen van quantum computing is het ontbinden van grote getallen in factoren – de basis van veel huidige encryptiestandaarden. Zodra quantumcomputers krachtig genoeg zijn, kunnen ze deze encryptie doorbreken. Dat betekent dat data die vandaag veilig lijkt, morgen kwetsbaar zijn.
Organisaties moeten daarom nu al nadenken over quantum safe encryptie: beveiliging die bestand is tegen de rekenkracht van quantumcomputers. Onze partner IBM werkt hiervoor samen met internationale standaardenorganisaties aan nieuwe algoritmes die niet vatbaar zijn voor factorisatie-aanvallen. Deze algoritmes worden de basis van toekomstige encryptiestandaarden.
Lifecycle management: vandaag bouwen voor morgen
De lifecycle van software is lang. Wat je vandaag ontwikkelt, draait over tien, twintig of zelfs vijfentwintig jaar nog steeds. Als je nu geen rekening houdt met quantum safe encryptie, moet je later mogelijk complete systemen herontwerpen. Dat is kostbaar en complex.
Daarom is het essentieel om quantum safe technologie mee te nemen in het ontwerp van nieuwe software en bij de aanschaf van hardware. Organisaties die nu investeren in lifecycle management, bouwen aan een IT-landschap dat bestand is tegen toekomstige dreigingen.
Begin met inzicht en bewustwording
Een belangrijke eerste stap is inventarisatie. Inventariseer waar je encryptie draait en waar kwetsbaarheden zitten. Niet alle data hoeft quantum safe beveiligd te worden – dat hangt af van impact en context. Patiëntgegevens zijn kritischer dan een menukaart.
Naast technische inventarisatie is bewustwording op boardniveau cruciaal. Regelgeving zoals DORA stelt dat bestuurders aansprakelijk zijn bij datalekken of ransomware-aanvallen. IT is niet langer een operationeel vraagstuk, maar een strategisch thema. Je organisatie moet zorgen dat de juiste kennis en verantwoordelijkheden op het hoogste niveau geborgd zijn.
Exitstrategieën en portabiliteit
Een ander aandachtspunt is portabiliteit: de mogelijkheid om snel te migreren tussen cloudomgevingen of terug te schakelen naar on-premise. Dit vraagt om heldere exitstrategieën en technische flexibiliteit. Containertechnologieën maken het mogelijk om workloads binnen enkele uren te verplaatsen. Maar dat werkt alleen als je vooraf de juiste keuzes hebt gemaakt.
Open source speelt hierin een rol. Door te kiezen voor technologieën waarvan de broncode beschikbaar is, behoud je controle – ook als een leverancier wegvalt. Maar open source vereist ook interne kennis en goed ingerichte processen. Zonder dat loop je alsnog risico’s bij migratie of ondersteuning.
Europese samenwerking en kennisborging
In het streven naar datasoevereiniteit spelen Europese managed service providers (MSP’s) een belangrijke rol. Zij helpen jou als organisatie om te voldoen aan wet- en regelgeving, houden kennis en infrastructuur lokaal en beperken risico’s die voortkomen uit internationale afhankelijkheden. In een wereld waarin geopolitieke verhoudingen snel verschuiven, is het noodzakelijk om niet volledig te leunen op partijen buiten Europa — ook niet als zij een vestiging in Nederland hebben.
Het risico zit in de juridische structuur: een Europees dochterbedrijf kan alsnog onder druk komen te staan van een niet-Europese moederorganisatie. Denk aan wetgeving zoals de Amerikaanse CLOUD Act, die bedrijven verplicht toegang tot data te geven, ongeacht waar die data fysiek staat. Juist daarom is het van belang om bewust te kiezen voor partners die binnen Europese jurisdictie opereren en jouw belangen centraal stellen.
Daarnaast is het belangrijk om kennis intern te borgen. Secret management, toegangscontrole en encryptie zijn geen taken die je zomaar uitbesteedt. Je organisatie moet zelf begrijpen hoe het IT-landschap werkt en waar de kwetsbaarheden zitten.
Quantum agility: voorbereid zijn op verandering
Quantum agility – het vermogen om snel te schakelen bij technologische veranderingen – wordt een strategisch voordeel. Organisaties die nu al inzicht creëren in hun encryptie, architectuur en processen, kunnen straks sneller reageren op nieuwe standaarden of dreigingen. Dat vraagt om flexibiliteit, inzicht en samenwerking tussen IT, security en business.
Conclusie
Wie wacht tot quantumcomputers volwassen zijn, is te laat. De organisaties die nú investeren in datasoevereiniteit, quantum safe encryptie en lifecycle management, bouwen niet alleen aan compliance, maar aan digitale onafhankelijkheid. Dat vraagt om inzicht, samenwerking en technologische wendbaarheid — precies wat toekomstbestendige IT kenmerkt. Bij Cegeka helpen we organisaties om die wendbaarheid te realiseren: door technologie slim in te zetten, kennis te borgen en controle over data te behouden. Zo blijf je niet alleen veilig, maar ook vrij in het digitale tijdperk van morgen.
Wil je meer weten over hoe jouw organisatie zich kan voorbereiden op quantum computing en datasoevereiniteit? Bekijk dan de videopodcast met experts van IBM en Cegeka, opgenomen bij IBM Studio te Amsterdam.