De Nederlandse overheidssector zou jaarlijks 6 miljard euro aan waarde kunnen ontsluiten door generatieve AI te implementeren. Dat blijkt uit onderzoek van Google Cloud. Een strategische inzet van deze technologie kan niet alleen de efficiëntie van publieke diensten verbeteren, maar ook tot 85 miljard euro bijdragen aan het Nederlandse BBP binnen 10 jaar.
Het onderzoek, uitgevoerd door Implement Consulting Group in opdracht van Google, schetst hoe Nederland op een cruciaal punt staat wat betreft AI-adoptie in de publieke sector. Door generatieve AI slim toe te passen, kunnen overheidsdiensten efficiënter opereren en tegelijkertijd betere dienstverlening bieden aan burgers.
De resultaten komen uit het rapport “The AI Opportunity for eGovernment in the Netherlands”, dat op basis van economische modellering en enquêtes onder bestuurders is opgesteld. De studie suggereert dat de impact breder kan zijn dan alleen voor de overheid zelf, met potentiële toepassingen in sectoren als de zorg waar capaciteits- en efficiëntiewinst hard nodig is.
Nederland goed gepositioneerd, maar moet barrières overwinnen
Nederland is al goed gepositioneerd voor deze transformatie. Het land staat op de derde plaats in de EU’s Digital Economy and Society Index en op de vierde plaats wereldwijd in de IMF’s AI Preparedness Index. Om het volledige potentieel van AI te benutten, moet de overheid echter nog enkele barrières overwinnen.
Uit het onderzoek blijkt dat gefragmenteerde besluitvorming, onzekerheid over regelgeving, zorgen over publiek vertrouwen en het risico op vendor lock-in de belangrijkste obstakels zijn. Voor een succesvolle implementatie zal de overheid moeten inzetten op gecoördineerde inkoopstrategieën en een focus op gedeelde, overkoepelende taken.
Staatssecretaris Zsolt Szabó van Digitalisering heeft eerder al aangegeven dat AI in overheidsdiensten een topprioriteit is. “Een goede balans tussen regulering en innovatie is cruciaal. De technologie ontwikkelt zich in hoog tempo. Dit betekent dat wij als overheid mee moeten bewegen. Er is actie nodig. Met zorg, maar ook met moed. De kansen die voor ons liggen zijn enorm. We hebben geen tijd te verliezen”, aldus Szabó.
Recent heeft de overheid ook de richtlijnen verruimd voor AI-gebruik binnen overheidsorganisaties, waardoor ambtenaren meer ruimte krijgen om generatieve AI in te zetten voor taken zoals het versnellen van vergunningsaanvragen en het efficiënter afhandelen van vragen van burgers.
Miljarden aan economische voordelen
De economische impact van AI voor de Nederlandse publieke sector is aanzienlijk. Het rapport schat in dat wijdverspreide adoptie van generatieve AI in het openbaar bestuur jaarlijks 6 miljard euro aan bruto waarde kan creëren.
Voor het bedrijfsleven kan de technologie 2 tot 3 miljard euro aan jaarlijkse besparingen opleveren door verminderde administratieve lasten, waarbij AI processen rond vergunningen, subsidies en compliance stroomlijnt. Ook de arbeidsmarkt zal veranderen: ongeveer 67% van de overheidsbanen – zo’n 450.000 functies – zal worden beïnvloed en verbeterd door AI, waardoor ambtenaren zich kunnen richten op werk met meer toegevoegde waarde.
Stapsgewijze implementatie noodzakelijk
Joost Smit, Country Lead BeNeLux van Google Cloud, geeft aan: “Nederland heeft alle ingrediënten om te leiden in de AI-transformatie van de publieke sector – een sterke digitale basis, vooruitstrevend leiderschap en een duidelijke honger naar innovatie. Door te beginnen met praktische, high-impact use cases en op te schalen wat werkt, kan de overheid echte waarde voor burgers ontsluiten en een benchmark voor Europa zetten.”
Het rapport beveelt aan dat Nederlandse overheidsinstanties eerst prioriteit geven aan AI-toepassingen met een laag risico en interne focus, voordat ze geleidelijk uitbreiden naar meer complexe use cases voor burgers en bedrijven. Hierbij is het essentieel om het publieke vertrouwen te versterken door AI-oplossingen te prioriteren die tastbare voordelen opleveren.
Daarnaast moet er aandacht zijn voor het opbouwen van een veilige en schaalbare cloud-infrastructuur die AI-implementatie ondersteunt, terwijl wordt voldaan aan Europese normen voor gegevensbescherming. Het waarborgen van flexibiliteit en interoperabiliteit om overmatige afhankelijkheid van enkele technologieproviders te voorkomen, wordt eveneens als prioriteit gezien.