In februari legden de Verenigde Staten sancties op het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag. Hoofdaanklager Karim Khan heeft hierdoor geen toegang tot de e-mails op zijn Microsoft-account. Het incident laat andermaal zien dat de afhankelijkheid van Amerikaanse IT-diensten zo zijn risico’s kent.
Als klap op de vuurpijl zijn ook de bankrekeningen van Khan bevroren, meldt de Associated Press. Mocht hij een vlucht naar de VS nemen, dan wordt hij bij aankomst waarschijnlijk gearresteerd. Volgens de Associated Press is het ICC door de gedwongen Microsoft-blokkade lamgelegd. Het conflict tussen het ICC en de VS ontstond in november, toen eerstgenoemde een arrestatiebevel uitvaardigde voor Israëlisch premier Benjamin Netanyahu. Dit incident vertelt omstanders meer dan alleen toepasbaar is op deze specifieke situatie. Wie namelijk niet precies wil meebewegen met de geopolitieke houding van de VS, moet een plan B hebben op softwaregebied.
Goed tot het fout gaat
Het kan zijn dat Europese regeringen de risico’s van Microsoft-gebruik aanvaardbaar vinden. Dat was de stelling van de Nederlandse overheid in oktober vorig jaar, bijvoorbeeld. Onduidelijkheid over de soevereiniteit van de Microsoft-clouddiensten moest de pret niet drukken: Azure, 365 en andere Microsoft-diensten kunnen dankzij allerlei voordelen de mogelijke pijnpunten wegnemen. Althans, zo leek dat in 2024.
Onder president Trump heeft Amerika een duidelijk minder positieve houding ten opzichte van de Europese Unie en haar lidstaten. Door deze geopolitieke spanningen is het aan het bedrijfsleven om de boel te sussen. Zo is Microsoft er stellig over dat het zich juridisch zal verweren als Washington de data van Europese burgers zou opeisen. Sterker nog: de encryptie en het toegangsbeheer van soevereine clouddiensten zouden toegang van buiten het continent technisch onmogelijk moeten maken. Dit is, zelfs met de duidelijkste uitleg, wellicht te herroepen of heimelijk te omzeilen. En als Microsoft in de rechtbank zijn ongelijk haalt, moet het alsnog overstag. Elke niet-Amerikaanse overheid zal dit scenario in het achterhoofd moeten houden als het haar digitale zaken inricht.
Met andere woorden: het vertrouwen op enkel Microsoft-diensten voor kritieke doeleinden kent zo zijn risico’s. Wat als de Nederlandse regering weigert om mee te bewegen met veranderd Amerikaans beleid rondom ASML’s chipmachines, om een voorbeeld te noemen? Hebben alle ambtslieden een niet aan Microsoft gelieerd e-mailaccount en bankrekeningen waar de VS geen blokkade op kan afdwingen? Zo niet, dan kan het draaien van deze diensten goed gaan totdat het te laat is.
Contracten zijn weinig waard
Het belangrijkste wapenfeit is dat de nationale veiligheid niet afhankelijk mag zijn van het honoreren van een SLA. Daarbovenop zoekt het ICC momenteel naar Europese alternatieven voor de verloren diensten, een variant in het klein van de grotere zorgen over de digitale autonomie van Europa. Er zijn genoeg diensten te verzinnen die in principe dezelfde functionaliteit leveren als de gevestigde namen; de vraag is echter of deze enterprise-ready zijn, veilig en volledig soeverein.