Vanaf vandaag is het gedaan met de ‘gratis’ smartphone bij een telefoonabonnement. Consumenten die een nieuw abonnement afsluiten met daarbij een smartphone met een prijs van boven de 250 euro, moeten voortaan een inkomenstoets doen bij het Bureau Krediet Registratie (BKR). Daarnaast wordt de lening daar geregistreerd, wat grote gevolgen kan hebben voor andere leenopties.
De strengere regels komen voort uit een uitspraak van de Hoge Raad uit 2014. De Raad bepaalde dat een smartphone op afbetaling bij een telefoonabonnement niet wezenlijk verschilt van een lening. In eerste instantie kregen telecomaanbieders de kans dat zelf duidelijker aan te geven bij consumenten. Dat gebeurde niet naar tevredenheid van de Autoriteit Financiële Markten (AFM), waarop besloten werd strengere regelgeving door te voeren.
Die regelgeving geldt vanaf vandaag. Klanten die een telefoon op krediet willen bij een telefoonabonnement, moeten voortaan aantonen dat ze kredietwaardig zijn. Daarvoor zullen ze hun inkomen moeten opgeven, evenals de woonlasten en de samenstelling van het huishouden. Op basis daarvan en andere BKR-gegevens, over onder meer andere lopende leningen of eventuele betalingsachterstanden, wordt bepaald of een consument de lening wel kan betalen.
Indien dit het geval is, wordt het nieuwe abonnement bij het BKR geregistreerd als een nieuwe lening. Dat heeft weer grote invloed op toekomstige leenmogelijkheden van consumenten, want banken controleren de BKR-gegevens bijvoorbeeld voordat ze een hypotheek verstrekken. Vorig jaar werd al berekend dat het afsluiten van een telefoonabonnement voor twee jaar met toestel enkele duizenden euro’s kon schelen op een mogelijke hypotheek.
Er zitten verder nog wat haken en ogen aan de nieuwe regelgeving. Voor een krediet onder de 1.000 euro hoeft de consument geen bewijsstukken in te leveren en moet deze dus gewoon vertrouwd worden. Of iedereen daarin eerlijk zal zijn is moeilijk te beoordelen en een kwestie van afwachten. De AFM heeft al laten weten dat als blijkt dat niet genoeg mensen vertrouwd kunnen worden bij het afsluiten van een nieuw abonnement, de regels mogelijk aangepast zullen worden.
Ook is het effect van de maatregel op het koopgedrag van consumenten niet zeker. Wellicht nemen mensen voortaan minder snel high-end toestellen, waarmee een deel van het verdienmodel van telecomaanbieders wegvalt. Die hebben het al moeilijker sinds de opbrengsten uit sms’jes en telefoongesprekken drastisch gedaald zijn en vrezen deze ontwikkeling.