Toezichthouder CITVD gaat inlichtingendiensten AIVD en MIVD meer controleren op de juiste uitvoering van het grootschalig onderscheppen van internetverkeer.
In een toezichtsrapport constateert de CTIVD dat tussen 1 mei 2018 en 31 maart 2021 de inlichtingendiensten bij het aftappen van grote hoeveelheden internetverkeer of ‘kabelinterceptie’ onvoldoende invulling gaven aan de wettelijke zorgplicht. Het zorgvuldig omgaan met de verzamelde data bleek ondergeschikt aan de operationele belangen. Ook ontbraken er interne controles op naleving van de wettelijke voorschriften.
De zorgplicht houdt in dat voortdurend controle wordt uitgeoefend op de wijze waarop de diensten gegevens verwerken. Ook moet de gegevensverwerking in overeenstemming zijn en blijven met de wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv).
Onzorgvuldig handelen bij kabelinterceptie
De CTIVD constateerde dat de inlichtingendiensten vooral ‘minder zorgvuldig’ omgingen met het maken van zogenoemde ‘snapshots’ tijdens de kabelinterceptie. Hierbij wordt gedurende een beperkte periode grote hoeveelheden internetverkeer afgetapt en geanalyseerd op potentiële inlichtingenwaarde. De interceptie had niet als doel de gegevens te gebruiken om specifieke personen of organisaties te onderzoeken.
Bovendien waren nog voor de kabelinterceptie in deze periode aanvullende waarborgen van toepassing. Denk aan dat het aftappen slechts voor een bepaalde duur op een beperkt aantal van tevoren omschreven kanalen kon plaatsvinden en dat de geïntercepteerde gegevens voor een beperkte groep personen binnen de diensten toegankelijk waren.
Uiteindelijk ging het niet goed en voldeden de inlichtingendiensten niet aan hun zorgplicht. Vooral het ontbreken van voldoende interne controles dat alle aftapactiviteiten wel volgens de gestelde voorwaarden plaatsvonden, droeg daaraan bij. Wel hebben de inlichtingendiensten overigens op belangrijke onderdelen inderdaad rechtmatig gehandeld volgens de toezichthouder.
Verscherpt toezicht CITVD
Naar aanleiding van het onzorgvuldige handelen komt de toezichthouder op de inlichtingendiensten met verscherpt toezicht. In 2021 is in samenwerking met de AIVD en MIVD een verbeterplan opgesteld en het CTIVD gaat op de implementatie hiervan streng toezien. Het houdt in dat de toezichthouder ook na het afronden van het onderzoek doorlopend toezicht heeft gehouden en zal houden op de uitvoering van kabelinterceptie en dat zij dit toezicht zal blijven uitoefenen.
Ook komt de toezichthouder met enkele aanbevelingen voor kabelinterceptie en het maken van snapshots voor een wetswijziging van de Wiv. Hiervoor wordt een aparte wettelijke grondslag geadviseerd die in de wetstoelichting kan worden opgenomen. Het moet meer duidelijkheid geven over het begrip ‘gerichtheid’ bij kabelinterceptie.
Het CITVD geeft met klem aan dat het met deze aanbevelingen de inlichtingendiensten niet wil dwarszitten. Juist moet de extra wettelijke grondslag bijdragen aan een betere wet die het ook mogelijk maakt actiever te handelen in het cyberdomein, zoals de inlichtingendiensten wenst.
9 uur geleden
