2min

Privacytoezichthouder AP heeft in een brief aan de Tweede Kamer opnieuw flink gewaarschuwd over de uitwerking van het wetsvoorstel Plan van Aanpak Witwassen. Volgens de toezichthouder kan de wet leiden tot massasurveillance door banken en mogelijke discriminatie.

De brief aan de Tweede Kamer is een follow-up op een eerdere brief uit oktober 2022 van de toezichthouder over de inhoud van het wetsvoorstel. Het door de regering ingediende wetsvoorstel moet witwassen strenger aanpakken. Hiervoor moeten banken automatisch alle transacties boven een bepaald bedrag scannen op potentieel verdacht gedrag.

Kritiek op wetsvoorstel

De privacytoezichthouder heeft vooral stevige kritiek op bepaalde onderdelen van het wetsvoorstel. Bijvoorbeeld moeten alle transactiegegevens op een centrale locatie worden opgeslagen. Daarnaast moeten banken voor het monitoren van de transacties controversiële algoritmes gebruiken en wordt de monitoring door een derde partij uitgevoerd. Ook moeten banken de gegevens met elkaar uitwisselen.

Het AP is bezorgd dat hierdoor mogelijk een volledige centrale controle op het Nederlandse betalingsverkeer mogelijk wordt. In zijn ogen is dat een fundamentele inbreuk op de rechten en de vrijheden van burgers. Op deze manier kan het betalingsverkeer als een middel voor massasurveillance worden gebruikt, aldus de toezichthouder. Daarnaast is het wetsvoorstel in strijd met het Handvest voor de grondrechten van de Europese Unie.

Andere bezwaren die het AP maakt zijn onder meer dat de huidige Europese anti-witwasregelgeving al veel inbreuk maakt op de privacy van burgers. Die zou al op gespannen voet staan met het Europees Handvest. Ook wordt gewaarschuwd voor ‘function creep’ waarbij maatregelen later ook voor andere te nemen maatregelen kunnen worden ingezet.

Daarnaast lopen burgers door de verregaande regelgeving het risico niet meer te kunnen bankieren, waarvoor geen goede oplossing zou zijn. Verder kunnen de maatregelen nog leiden tot discriminatie op basis van ras, etniciteit of religie.

Ook de Raad van State ligt dwars bij het wetsvoorstel. Vorig jaar gaf het adviesorgaan van de overheid aan dat de noodzaak en proportionaliteit van centrale transactiemonitoring niet kan worden aangetoond. De regering moet daarom het wetsvoorstel aanpassen of heroverwegen.

Tip: AP waarschuwt tegen wetsvoorstel centrale opslag banktransacties