Wanneer sterft de harde schijf uit?

De verkoopcijfers van HDD’s dalen al jaren. Pure Storage stelde eerder dit jaar dat het einde van dit oeroude opslagmedium nabij is, waarna vele partijen de lans braken voor het (voorlopige) voortbestaan van de harde schijf. Kunnen we ooit afscheid nemen van de HDD, en zo ja, wanneer?

De boodschap van Pure Storage was in juni van dit jaar “Disk is done”. Niemand zou vanaf 2028 meer harde schijven verkopen, stelde dat bedrijf. We blikten destijds terug op de groei van solid state-opslag, dat zeker sinds de komst van QLC-flash zowel breed beschikbaar als competitief geprijsd is. Aangezien Pure helemaal geen HDD’s verkoopt, hebben zij geen behoefte aan een langer leven ervan.

Lees verder: Pure Storage wil harddisks definitief overbodig maken

Er zijn genoeg partijen die dit weerspreken. Seagate en Toshiba stellen dat de HDD juist springlevend is. Innovaties zijn er genoeg, zoals de ontwikkeling van geavanceerde smeermiddelen en een techniek voor nog hogere capaciteiten. Dit jaar lanceerde Seagate voor het eerst HAMR-schijven, aanvankelijk geleverd in 32TB-vorm en vanaf begin 2024 in groten getale geproduceerd. De hoop is dat dergelijke HDD’s 50TB of zelfs 100TB kunnen aantikken. Maar wat zijn zulke stappen waard als de prijs per terabyte van SSD’s alsnog onder die van HDD’s duiken?

De inhaalslag zet door, maar niet iedereen is het eens over het tempo

De kosten van zowel HDD’s als SSD’s dalen overwegend, ook al is de prijs van laatstgenoemde momenteel tijdelijk in de lift doordat het aanbod zich inmiddels heeft aangepast naar een afgenomen vraag. Het tempo van die daling varieert dus, zeker omdat de componenten van SSD’s ook voor andere doeleinden worden gebruikt. Zo beïnvloedt de vraag naar systeemgeheugen (DRAM) de prijs van solid state-opslag, omdat een SSD veelal DRAM inzet voor de ingebouwde cache. Momenteel daalt de prijs voor DRAM een stuk minder snel dan die van flash, waardoor het de concurrentiepositie van SSD’s tegenover HDD’s benadeelt. In het geval van Pure Storage heeft men daar met DFM een vervanger van DRAM voor (zie ons eerdere artikel), maar lang niet alle storage-spelers hebben zo’n oplossing paraat. Het geldt dus in algemene zin als een factor die HDD’s langer in leven houden.

Het beeld dat SSD’s binnen een paar jaar HDD’s overbodig gaan maken, wordt ook door softwarebedrijf Scality tegengesproken. Scality kan dat beeld volgens CMO Paul Speciale geloofwaardig ontkrachten. Diens unieke positie in de markt zorgt ervoor dat het geen voorkeur heeft voor een winnaar in de SSD-HDD-strijd. Het werkt namelijk samen met allerlei storage-spelers, waardoor het eigen verdienmodel niet leunt op een specifiek opslagmedium. Volgens Speciale zullen HDD’s nog steeds vijf keer goedkoper per terabyte zijn dan SSD’s in 2028.

Blocks & Files haalt aan dat die 5x-verhouding al enige tijd als een belangrijk keerpunt wordt gezien. Wells Fargo-analist Aaron Rakers voorspelde in 2019 dat enterprise-klanten SSD’s voor algemene storage-doeleinden gaan prefereren als ze minder dan vijf keer de prijs per TB gaan kosten. Tussen 2017 en 2019 daalde die prijsverhouding van 18x naar 5x, maar momenteel blijft deze verhouding opmerkelijk stabiel. Speciale stelt daarnaast dat het energieverbruik, veelal aangehaald als groot voordeel van SSD’s ten opzichte van HDD’s, geen betekenisvolle rol speelt bij de keuze van klanten. Hoewel een harde schijf in idle-stand meer verbruikt dan solid state, is een actieve SSD een stuk minder zuinig. Een QLC-flashdrive verbruikt 5W in idle-stand versus de 7W die een HDD consumeert, maar een write-taak kost 20W voor QLC tegenover maximaal 9,4W voor een harde schijf.

Ook zijn niet alle soorten bestanden genoeg te comprimeren om die 5x-verhouding verder in het voordeel van SSD’s te trekken. Zo is genoomdata in de levenswetenschappen al op voorhand gecomprimeerd, waardoor het nauwelijks profiteert van all-flash versus HDD’s, weet Speciale. Ook videocompressie maakt bestanden volgens hem niet klein genoeg om SSD’s competitief geprijsd te maken tegenover harde schijven. Specifieke toepassingen zullen dus nog lang op HDD’s blijven draaien, denkt hij.

Niet alleen een capaciteitsprobleem

Een ander belangrijk wapenfeit is dat SSD-productiecapaciteit mogelijk niet voldoende is om HDD’s te vervangen. Een model om deze capaciteit te voorspellen suggereert dat er 405 exabytes te weinig beschikbaar zal zijn om de harde schijf overbodig te maken, een tekort van 5,7 procent van de verwachte markt in 2029. Echter ligt dat percentage binnen de foutmarge, dus er bestaat de kans dat er tegen die tijd al wel een volledige omwenteling te maken is. Blijven er wellicht alsnog use-cases overeind?

Rainer Kaese, Senior Manager Business Development Storage Products bij Toshiba Electronics Europe stelt dat SSD’s en HDD’s nog jaren gezamenlijk benut zullen worden. Hij gaat ervan uit dat de prijsverhouding per TB in het voordeel van harde schijven zal blijven, terwijl hij het eventuele capaciteitstekort aan SSD’s eveneens aanhaalt. Centrale data-opslag en back-ups blijven voor HDD’s geschikt, meent Kaese, terwijl videosurveillance met moderne 4K- en 8K-content afhankelijk zal blijven van deze manier van opslag. Ook externe storage en archivering blijven volgens Toshiba legitieme doeleinden waarin het prijsvoordeel van HDD’s leidend is. De conclusie van Raener: “Er wordt niet verwacht dat SSD’s op welk punt dan ook harde schijven compleet gaan vervangen.”

Tussen tape en flash

Raener haalt magnetische tape (LTO) aan als voorbeeld van een trager en ouder opslagmedium dat nog altijd in leven is. Sterker nog, tape werd zelfs populairder in de afgelopen paar jaar. Het biedt security-voordelen zoals het onmogelijk maken van datamanipulatie. Met andere woorden: wie zich wil wapenen tegen ransomware, kan met LTO-opslag overweg. Ook groeit de capaciteit van tape veel harder dan bij SSD’s en HDD’s, die lineair toenemen. Tape biedt juist exponentiële groeicijfers van deze capaciteit.

Waarom is dit belangrijk voor HDD’s? De data-explosie blijft doordenderen, terwijl het nuttige gebruik van data eveneens toeneemt. Tape kan dus niet gelden als enige cold storage-oplossing, want dan is de data niet meer direct inzetbaar. Er is dus ruimte voor een gulden middenweg tussen de capaciteit van tape en de snelle toepasbaarheid van data op flash. AI-toepassingen profiteren van die opzet. Weliswaar maakt de read-snelheid van SSD’s het een aantrekkelijker medium om gegevens te huisvesten, maar HDD’s zullen zoals gezegd nog een lange tijd meer capaciteit voor hetzelfde geld bieden. Niet elke AI-workload is snelheidsafhankelijk, dus solid state is lang niet altijd de voordeligste keuze.

Het bewaren van veel data die je (in tegenstelling tot tape-opslag) nog achteraf eenvoudig kan verwerken, blijft belangrijker worden. Of, zoals John Rydning, Research VP, Global DataSphere bij IDC, het verwoordt: “Enterprise-organisaties zullen naar verwachting meer waarde realiseren uit de ongestructureerde data die men genereert, opvangt en bewaart nu nieuwe data-intelligence oplossingen inclusief generatieve AI geadopteerd worden.” Kortom: er blijft een niche beschikbaar voor HDD’s.