Duurzame datacenters, dat klinkt als een oxymoron. Dat is het echter niet, horen we van Jarno Bloem van NorthC Datacenters (NorthC). Sterker nog, datacenters spelen een zeer belangrijke rol in de discussie rondom duurzaamheid. Hoe hij dit voor zich ziet, bespreken we in dit artikel.

Jarno Bloem is COO van NorthC en heeft veel ervaring in de wereld van de datacenters. Hij heeft bij grote datacenterproviders gewerkt en is nu ruim drie jaar werkzaam bij NorthC. Daar is hij onder andere verantwoordelijk voor duurzaamheid en innovatie.

Het begint met ambitie en visie

Duurzame datacenters bouwen is niet eenvoudig. Als dat wel het geval was geweest, dan zou iedereen het op dit moment al doen. Het vergt een andere manier van kijken naar wat we hebben en waar we heen moeten. “Moeten we niet gewoon de standaard aanpak van datacenter operaties wat meer loslaten?”, stelt Bloem als retorische vraag. Als voorbeeld noemt hij diesel voor de noodgeneratoren. Hij heeft zich altijd al afgevraagd of diesel gebruikt moest blijven worden. Dat hoeft niet per se, is hij van mening. Die mening is niet heel gangbaar, hebben wij zelf ook nog vast kunnen stellen bij een bezoek aan een datacenter in Milaan vorig jaar. Daar was men ook al heel ver met duurzaamheid, maar stelde men ook dat er nog geen alternatief is voor diesel voor de noodgeneratoren.

NorthC is het dus niet eens met dat laatste standpunt. Om dit kracht bij te zetten, heeft het bedrijf vier jaar geleden besloten om geen nieuwe dieselgeneratoren meer aan te schaffen. Dat is een belangrijke eerste stap, die op de korte termijn ook geen enorme gevolgen heeft voor de bedrijfsvoering van NorthC. Het stelt ze in staat om gefaseerd over te stappen op alternatieve krachtbronnnen. De bestaande generatoren staan er immers nog altijd en zullen ook nog wel even meegaan.

Groene waterstof als alternatief voor diesel

Na deze eerste stap moet er echter wel gewerkt gaan worden aan een alternatief. Wat is dat alternatief voor diesel? “Als kernfusie er morgen is, zijn we snel klaar”, geeft Bloem aan. Dat duurt echter nog vele jaren, is de verwachting. Tot die tijd zal de datacenterbranche dus iets anders moeten verzinnen.

Als het aan Bloem ligt, is dat groene waterstof. NorthC zet dit op twee verschillende manieren in, bij haar datacenters in Groningen en in het tweede datacenter van het bedrijf in Eindhoven. In Groningen gebruikt het bedrijf brandstofcellen die werken op waterstof, terwijl het voor Eindhoven 2 noodstroomgeneratoren op waterstof laat draaien.

In principe is de eerste methode te verkiezen boven de tweede, maken we op uit de woorden van Bloem. Brandstofcellen kunnen twintig jaar lang onafgebroken werken. “Dan zijn we in een klap carbon neutral”, geeft hij aan. In Eindhoven was dit echter niet mogelijk, omdat daar nog geen waterstofpijplijn ligt waar we op kunnen aansluiten. Dus heeft men daar gekozen voor een ‘traditionele’ generator. Het mooie van deze gasmotor is overigens wel dat je deze niet alleen op waterstof maar ook op natuurlijk gas kan draaien, of een combinatie van de twee. Dit geeft NorthC de nodige opties en zorgt ervoor dat ze de afspraken die ze maken met hun klanten op het gebied van zowel beschikbaarheid als duurzaamheid na kunnen komen.

Waar komt de groene waterstof vandaan?

Het is goed om te zien dat waterstof niet een maar zelfs twee alternatieven kan bieden voor diesel in noodstroomgeneratoren. De grote vraag is natuurlijk wel hoe waterstof wordt opgewekt. Als dit gebeurt met behulp van energie afkomstig van vervuilende bronnen, schieten we er nog niet heel veel mee op. NorthC is hier echter zeer expliciet in en stelt dat het alleen groene waterstof gebruikt. Dat wil zeggen, waterstof die is opgewekt met behulp van energie uit hernieuwbare bronnen zoals wind en zon.

Groene waterstof klinkt goed, maar zwengelt ook weer een discussie aan. Er zijn voor- en tegenstanders, geeft Bloem aan. Het beeld dat grote bedrijven groene energie gebruiken om hun eigen groene beloftes na te komen wekt her en der wat weerstand op. Daarnaast heeft het omzetten van energie in waterstof doorgaans een vrij lage efficiëntie.

Bloem heeft echter een praktisch en wat ons betreft steekhoudend argument om toch nog wat langer over deze kwestie na te denken: “Windmolens staan vaak stil, omdat het net te vol zit. Waarom zetten we deze dan niet in om groene waterstof te maken?” Dan zit je nog steeds met een verlies van 20-30 procent bij het omzetten van de ene naar de andere energiesoort. “Als ze stilstaan is het verlies 100 procent”, stelt hij echter nuchter. Dus dan is omzetten naar groene waterstof altijd efficiënter.

Dan het argument dat datacenters groene energie van de burger zouden afpakken. Daar doet NorthC niet aan mee. Het bedrijf investeert namelijk zelf ook rechtstreeks in zonneparken. Dat is best ingewikkeld, geeft Bloem toe, maar betekent ook dat ze niets van burgers ‘afpakken’. Het zorgt er tevens voor dat NorthC garanties heeft en kan geven dat dit groene energie is.

Vier pijlers voor duurzaamheid

De discussie rondom het vervangen van diesel als energiebron voor noodstroomgeneratoren is onderdeel van een groter plaatje rondom duurzaamheid binnen NorthC. De overkoepelende strategie bestaat uit vier pijlers, horen we van Bloem. Deze pijlers zijn voor een deel een reactie op het overheidsbeleid. NorthC heeft – samen met andere partijen – een brief gestuurd naar het verantwoordelijke ministerie over de wat wispelturige houding van de overheid. “Je hebt ons nodig, maar je wilt ons ook een kopje kleiner maken”, vat Bloem deze houding samen. Met de vier onderstaande pijlers wil NorthC aantonen dat datacenters nodig zijn om duurzaamheidstransitie te verwezenlijken.

Hieronder de vier duurzaamheidspijlers van NorthC:

Modulair bouwen: NorthC zet alleen iets nieuws neer en neemt alleen een nieuw gedeelte van een datacenter in gebruik als het bestaande minimaal 70 procent belast is. Dit levert een significante energiebesparing op, zonder dat het ingrijpende aanpassingen vergt in de bedrijfsvoering. Verder staat de techniek zoveel mogelijk buiten, dus de hal hoeft niet verwarmd te worden. NorthC is dit concept verder aan het ontwikkelen en wil op termijn ook richting het daadwerkelijk modulair realiseren van de datacenters zelf. We zagen hier recent een voorbeeld van, toen we op fabrieksbezoek gingen in Kroatië.
Geen water meer gebruiken voor koelingssystemen. Dat wil zeggen, NorthC gebruikt alleen nog gesloten systemen. De discussie over het gebruik van drinkwater is hiermee van de baan. Daarnaast is het mogelijk om de restwarmte van een gesloten systeem voor andere zaken te gebruiken. Dat is dan ook meteen pijler 3.
Restwarmte van datacenters inzetten om omliggende bedrijven en woningen mee te bedienen. Bloem wil niets weten van excuses die we her en der weleens horen dat het moeilijk is om dit te realiseren. Je kunt het zelf vaak gebruiken en anders zijn er vast wel buren die er iets mee kunnen. Als voorbeeld noemt hij een buurman van een van hun datacenters, een wasserij. De leidingen van NorthC lopen door dat bedrijf heen en leveren de wasserij zo water op dat al warmer is dan de 8 graden die het standaard is.
De laatste pijler draait om het inkopen van 100 procent groene energie. Het probleem hierbij is dat er niet meer dan 17 procent groene energie beschikbaar is. Dus dat moet je kunnen aantonen. Bloem gelooft niet zo in groene certificaten. Vandaar ook dat ze bovenop deze certificaten een duidelijke Power Purchase Agreement hebben. Deze geeft aan dat ze puur Nederlandse zon- en windenergie inkopen. Hij is verder ook realistisch genoeg om in te zien dat er op dit moment nog wel grenzen aan deze ambities zitten. Op dit moment is de ambitie om van 60 procent van de energie te weten waar deze vandaan komt.

Er is en komt nog meer: AI en vloeistofkoeling

Naast de ontwikkelingen rondom groene waterstof is NorthC ook op andere vlakken bezig met duurzaamheid. In de vier pijlers die in het kader elders op deze pagina staan kun je daar al enkele voorbeelden van vinden. Daarnaast gebeurt er ook nog het nodige op het gebied van AI en vloeistofkoeling. Deze ontwikkelingen dragen ook hun steentje bij aan de duurzaamheid van datacenters.

Een man in een blauwe trui leunend tegen een glazen wand. — *Jarno Bloem, COO van NorthC Datacenters*

NorthC is op dit moment bezig met het uitrollen van AI in hun datacenters. Het gaat om AI waarmee het bedrijf nog meer inzicht krijgt in hoe de datacenters draaien en waar nog besparingen kunnen worden gerealiseerd. Dit is mogelijk door middel van tienduizenden sensoren die het heeft geplaatst, onder andere op alle kasten en in alle koelmachines die het heeft staan in hun datacenters. Dit kan nog behoorlijk veel besparingen opleveren, ook voor een bedrijf zoals NorthC, waar sowieso al veel aandacht is voor duurzaamheid. “We doen het al goed, maar zelfs wij kunnen nog 8-12 procent besparen”, geeft Bloem aan. Op dit moment is het nog vooral inzicht leveren en daarna handmatig aanpassen, maar de intentie is om het optimaliseren op termijn over te laten aan AI.

Vloeistofkoeling kan verder ook nog de nodige energiebesparing opleveren. Dit levert NorthC in meerdere vormen: waterkoeling in een gesloten systeem en immersie in olie. De eerste variant is beschikbaar in Eindhoven, de tweede in Rotterdam en Groningen. Deze immersiekoeling bij NorthC vindt overigens niet plaats door middel van volledige onderdompeling in een ‘badkuip’. Het gaat hier om afgesloten modules die je gewoon in een rack kunt schuiven. NorthC heeft hier inmiddels ook enkele klanten voor die graag meedoen aan een pilot. Deze pilots voert het bedrijf uit met meerdere partners, waaronder Intermax en Ixora, de fabrikant van de modules.

Bloem ziet het positief in voor deze variant van immersiekoeling. Dat heeft met name te maken met de steeds breder wordende beschikbaarheid. “Voorheen konden de meeste leveranciers dit niet leveren, nu zijn er al zo’n 6-7 fabrikanten die het kunnen”, geeft hij aan. De voordelen van deze manier van koelen zijn dan ook behoorlijk groot. Je hebt geen koelunits op de zaal nodig en ook de verhoogde vloer kan eruit. De Power Usage Effectiveness (PUE) kan hiermee naar 1,01, volgens Bloem. Lager kun je in de praktijk niet komen.

Klant uiteindelijk (ook) de winnaar

Alle groene initiatieven van NorthC zet het bedrijf uiteraard niet alleen maar op uit altruïsme (en dat hoeft ook zeker niet). Het speelt hiermee ook in op de ontwikkelingen op de markt als geheel. Vanaf 2024 moeten alle bedrijven Scope 1, 2 en 3 gaan rapporteren. Veel bedrijven zijn voor een groot gedeelte afhankelijk van de IT-omgeving. Die draait niet zelden in een datacenter, al dan niet via IT-dienstverleners. Als klanten dan kiezen voor een datacenter dat goed scoort op duurzaamheid, kunnen ze daarmee al gelijk behoorlijk wat afvinken op de rapportages.

NorthC wil inspelen op deze ontwikkeling. Dat geeft het een voordeel in een markt waarin niet iedereen dit (vooralsnog) kan of wil bieden. Een voordeel dat ook bij de klanten terechtkomt. Het is uiteindelijk echter vooral belangrijk dat datacenters, waar we er alleen maar meer van nodig gaan hebben, duurzamer worden. NorthC is vastbesloten om hier een stevig steentje aan bij te dragen, mogen we concluderen uit ons gesprek.