Elke vijf à acht jaar moeten telco’s weer aan de bak. De uitrol van 5G bood Odido de kans om door heel Nederland de apparatuur te vernieuwen. Het was een dure gok die goed heeft uitgepakt.
Odido bemachtigde 100 MHz bij de 5G 3,5 GHz-veiling medio dit jaar, net als concurrenten VodafoneZiggo en KPN. Het zorgde voor nagenoeg een verdubbeling van de capaciteit van Odido naar 220 Mhz. Ondertussen werkte de operator al jaren achter de schermen om het vernieuwde 5G-netwerk landelijk op te tuigen, in de goede hoop dat het deze bandbreedte ook echt zou bemachtigen. “Onze insteek was om het in één keer goed te doen. Het was voor ons van groot belang om die 100 MHz uit de veiling binnen te halen”, aldus Chief Network & Operations Officer Johan van den Branden.
De plannen voor Odido’s 5G zijn divers. Natuurlijk is het verbeteren van het mobiele verkeer een speerpunt, maar gebruikers hebben voor de meeste toepassingen de extra snelheid niet per se nodig. De grotere bandbreedte en snelheid zijn wel echt nodig voor Odido’s Klik&Klaar-product. Dit is door het bedrijf zelf omschreven als ‘de toekomst van het internet’ en biedt dekking voor locaties waar glasvezel nog ontbreekt of ontoereikend is. Toegegeven, een bedrade verbinding is altijd stabieler, maar voor de Klik&Klaar-modems is enkel een stopcontact vereist en is de moeite om op te starten dus nihil.
Het 5G-project
Circa 5.000 locaties moesten worden klaargestoomd voor Odido’s vernieuwde 5G-netwerk. Dit laat al gauw de werkelijke schaal van het project zien. Elke locatie had namelijk nieuwe apparatuur van Ericsson en Cisco nodig, vergde afspraken met de land- of gebouwbeheerders en vereiste een bouwteam van drie à vijf personen. En dat met een snelheid van 60 locaties per week. “Voordat je één swap-operatie kunt doen, moet je zestien weken van tevoren beginnen met de voorbereiding.” Allereerst het maken van technische tekeningen, de berekening van de windlast en een plan verzinnen voor de daadwerkelijke plaatsing. Daarna volgden gesprekken met de lokale stakeholders en het verkrijgen van vergunningen. De uiteindelijke swap-operatie vond veelal plaats midden in een druk bevolkt gebied of vlakbij tramlijnen. Ook waren operaties soms ’s nachts nodig.
De zestien weken bleek voor sommige locaties omwille van deze zaken te ambitieus, al was het gros wel binnen deze krappe deadline gerenoveerd. Van den Branden vertelt dat 600 medewerkers twee jaar lang actief bezig zijn geweest met het Odido-project. “Dan tellen we de kraanbestuurders en wegafzetters nog niet mee.” In ruil voor al deze moeite komt er wel een toekomstbestendige 5G-infrastructuur op basis van een core network van Nokia.
Grootste uitdagingen
Odido gold als organisator voor het 5G-project, ook toen het nog door het leven ging als T-Mobile en onderdeel was van Deutsche Telekom. Het heeft namelijk altijd autonomie gehad over infrastructurele beslissingen. Voordat de naamswijziging officieel was, was de uitrol van het nieuwe 5G-netwerk dus al begonnen. Welke uitdagingen kwam het daarin tegen?
De technologische keuze viel op Ericsson-apparatuur, gebaseerd op Massive MIMO (massive multiple-input multiple-output). Deze technologie maakt gebruik van ‘beamforming’ via 192 antenne-elementen. Dat wil zeggen: het fungeert als een slimme antenne die de 5G-stralen verdeelt op basis van de druk. Het voorkomt verstoring van de communicatie door op dynamische wijze van frequentie te wisselen. De ‘Compute Silicon’-chips van Ericsson kunnen 10-40 miljard berekeningen per seconde aan voor deze doeleinden.
De trucjes die het moet uitvoeren, zijn ook steeds diverser. Zo stipt Juan Brescoli, Manager Network Optimization bij Odido, aan dat de ‘beams’ ook naar boven moeten richten om met drones te kunnen verbinden. Wie beamforming visualiseert, krijgt in de bewoording van Brescoli een ‘discobal’ aan verbindingen te zien. Bovenop deze zaken weet het ook nog hulpdiensten te prioriteren, zodat ambulances, de politie en de brandweer altijd de snelste connecties krijgen.
Toen Odido aan het 5G-project begon, waren de tekorten door toedoen van covid nog volop aanwezig. Mede hierdoor konden er slechts tien locaties per week vernieuwd worden. Op dat tempo was Odido pas na ruim negen jaar klaar geweest. Cisco, net als Ericsson van kritiek belang voor de opzet van de nieuwe 5G-infrastructuur, had eveneens te maken met een gestremde productie, soms enkel omdat het geen voedingen kon leveren met de anderszins volledig ingerichte servers. Gaandeweg trokken de tekorten bij en was ook Ericsson in staat de apparatuur sneller uit te rollen door de bouw ervan te verspreiden over al haar fabrieken. De 5G-apparatuur, eerst enkel in China vervaardigd, werd bijvoorbeeld later ook geconstrueerd in Tallinn, Estland.
Nederlandse spreiding
Vanzelfsprekend is er in de drukkere Randstad de grootste vraag naar 5G-connectiviteit binnen Nederland. Een tijdlijn van de Odido-operaties laat dan ook een beweging zien vanuit de grote steden die als digitale bloedvaten zich door Nederland verspreidt. Toch is de uiteindelijke verdeling op het oog vrij homogeen over het land verspreid. Zelfs in dunbevolkte gebieden moeten gebruikers kunnen vertrouwen op Odido-connectiviteit, laat de kaart zien.
Maar de echte uitdaging zat niet in de logistiek. “Je koopt producten die moeten werken in een live netwerk”, aldus Van den Branden. Het eerste pilot-gebied bevond zich in Alkmaar en haalde al gauw de kinderziektes weg. Odido is één van Ericsson’s zeven ‘performance partners‘ wereldwijd, die vroeg toegang krijgen tot de nieuwste innovaties van het Zweedse bedrijf. Onder de Europese telco-operators zit alleen Swisscom in een soortgelijk traject. Het betekent dat er ook een Ericsson-team embedded zit binnen Odido om het netwerk te optimaliseren. Van den Branden benadrukt dat er veel expertise over radiotechnologie bij zijn bedrijf beschikbaar is, maar dat er meer middelen nodig zijn om een telco sterk in de schoenen te laten staan. Partners weten weer meer over hun domeinen, zoals Cisco en Ericsson.
Tijdens de daadwerkelijke uitrol bleek dat de werkprocessen verder te optimaliseren waren. Zo bouwde Odido steeds meer apparatuur op voordat men op locatie was, om zo korter fysieke operaties te hoeven uitvoeren in de buitenlucht. Want, hoe kan het ook anders in Nederland: “De grootste killer is slecht weer,” aldus Van den Branden. Ook is het vooraf opbouwen (prefab) gunstig omdat er minder fouten gemaakt worden. Dat kan om een gehele paal met de antennes erbovenop gaan, inclusief de bedrading.
Elke vijf à acht jaar een nieuwe ronde
Rond de jaarwisseling van 2024-25 zit de 5G-uitrol van Odido in de afrondende fase. Tijd voor de telco om te profiteren van het project? “Ons netwerk is eigenlijk nooit af,” vertelt Van den Branden ons. Een voorbeeld: de bandbreedte voor de 5G-uitrol is volgens hem voldoende tot 2030, wanneer een nieuwe veiling volgt.
Toch is het duidelijk dat de huidige middelen daarnaast beter benut gaan worden naarmate de ervaring toeneemt. De Nederlandse markt is er één waarin het datagebruik continu toeneemt. Enkele pieken zijn te vinden bij evenementen, zoals de Formule 1-race op Zandvoort. Met exact dezelfde opstelpunten als in 2023 wist Odido een meer dan tien keer zo hoge snelheid te bereiken: van nog geen 10 Mbps naar meer dan 100 Mbps voor elke gebruiker. Aangezien het aantal grote evenementen alleen maar toeneemt, is deze expertise vaak inzetbaar.
Odido heeft ervoor gekozen groot uit te pakken bij deze netwerkvernieuwing. Elke vijf à acht jaar is er een dergelijke stap nodig, vertelt Van den Branden. Dat vraagt om een stevige inzet om je te differentiëren. “We hebben drie fantastische netwerken in Nederland.” Maar: “Toen we van 3G naar 4G overstapten, merkten de klanten dat. Het verschil tussen 4G+ en 5G is al gevoelsmatig kleiner.”
Daarbovenop verwachten klanten meer dan ooit dat alles altijd werkt. Begrip kweken voor -vereiste- upgrades met enige downtime, al is het van een korte duur, blijkt lastig. Ook kan er een softwarebug voor grote problemen zorgen. En als even alles misgaat, helpt zelfs redundantie niet. Incidenten waarin beide kabels in één keer breken, leiden al gauw tot grote connectiviteitsproblemen in gebieden waar de dekking al beperkt is.
De upgrade van het landelijke netwerk biedt voordelen voor zowel consumenten als zakelijke klanten. “We hebben vooral het belang van communicatie hierover voor de zakelijke markt onderschat”, geeft Van den Branden toe. Dat, net als alle positieve lessen van deze 5G-uitrol, zal de volgende keer dus anders zijn.
Conclusie: gedurfde gokken zijn nodig
In de concurrentiestrijd met KPN en VodafoneZiggo heeft Odido ontdekt dat de Nederlandse klant veeleisend is. Maar ook zijn de vereisten daarbovenop een stuk forser geworden, met nog meer grote evenementen dan voorheen, nog meer dataverbruik en een groeiende bevolking. Met beperkte middelen moet je als telco-operator soms lastige keuzes maken, die lang niet altijd positief uitvallen. Maar met de volledige modernisering van het eigen netwerk lijkt Odido klaar te zijn voor de komende jaren. Wanneer 6G aanklopt, zullen de kaarten opnieuw worden geschud.
Lees ook: Odido integreert Microsoft Teams Phone Mobile voor zakelijke klanten