De Nederlandse overheid gaat vanaf januari volgend jaar starten met het toezicht op het gebruik van algoritmes. De op te richten Nederlands algoritmetoezichthouder moet onder meer de risico’s van algoritmes in kaart brengen en samenwerkingen met andere toezichthouders opzetten. De toezichthouder valt onder de Autoriteit Persoonsgegevens.
De oprichting van de Nederlandse algoritmetoezichthouder, zo stelt verantwoordelijk staatssecretaris Alexandra van Huffelen van Digitalisering in een Kamerbrief, is één van de uitgangspunten van het regeerakkoord. De toezichthouder moet gaan toetsen of gebruikte algoritmes transparant zijn en geen discriminatie of willekeur veroorzaken. De aankondiging volgt op die van het recent aangekondigde Nederlandse algoritmeregister.
Drietal taken
Bij de oprichting moet de nieuwe toezichthouder zich in eerste instantie met een drietal taken bezighouden. Ten eerste moet de overheidsinstantie zich richten op het signaleren en analyseren van sector overstijgende en overkoepelende risico’s en effecten van algoritmen. Hierover moet ook de vergaarde kennis worden gedeeld.
Concreet betekent dit kijken waar in de maatschappij mogelijk algoritmes worden gebruikt en welke risico’s deze algoritmes hebben. Deze informatie moet worden gedeeld met andere toezichthouders, maar ook met burgers, bedrijven en/of wetenschappelijke instituten. Ook moet de toezichthouder nader gaan bepalen wat de definitie van een algoritme precies is.
De tweede taak van de toezichthouder wordt het optimaliseren van (bestaande) samenwerkingen met colleges, markttoezichthouders en rijksinspecties, en het in kaart brengen van overkoepelend toezicht op het gebied van algoritmen en AI.
Hierbij gaat het over het toezicht op algoritmes dat nu al plaatsvindt. Verschillende toezichthouders kijken hier al naar en de toekomstige algoritmetoezichthouder moet hierin meer eenduidigheid bewerkstelligen. Of het zelf al dit toezicht gaat uitvoeren, is aan de toezichthouder zelf, aldus de staatssecretaris.
De derde en laatste opdracht van de Nederlandse algoritmetoezichthouder betreft het komen tot gezamenlijke normuitleg en het scheppen van overzicht in wettelijke en andere kaders. Onder meer moet de toezichthouder, net als de GDPR dat doet, voor algoritmes uitleggen wat bepaalde termen betekenen en wat die inhouden voor bedrijven of overheden die algoritmes inzetten en wat burgers daaraan kunnen hebben.
Onderdeel AP
De nieuwe Nederlandse algoritmetoezichthouder gaat een onderdeel uitmaken van de Autoriteit Persoonsgegevens (AP). Hiervoor gaat de privacytoezichthouder een aparte afdeling oprichten. Het AP gaat ook bepalen hoe de algoritmetoezichthouder zijn werkzaamheden precies gaat invullen.
Het is de bedoeling dat na het verkennende jaar 2023 de Nederlandse algoritmetoezichthouder vanaf 2024 zijn activiteiten meer gaat uitbreiden. Denk daarbij aan het uitbreiden van de voorlichtende functie, het vergroten van de kennis en het uitbreiden van de signalerings- en analysefuncties. Vanaf het derde kwartaal van 2023 wordt hierover meer bekend, zo geeft staatssecretaris Van Huffelen aan.
Tip: Overheid publiceert meer dan 100 algoritmes in openbaar register