Een EU-investering van 380 miljoen euro moet leiden tot een testfabriek voor fotonische chips. Productielijnen in Eindhoven en Enschede moeten deze innovatieve halfgeleiders tot leven brengen.
Het consortium achter de investeringen is PIXEurope en bestaat uit elf landen, laat het Ministerie van Economische Zaken. 133 miljoen euro gaat direct naar de proefproductielijn in Nederland. De aandacht naar fotonica is vooral academisch van aard geweest. Zo ontvingen Nederlandse onderzoekers onlangs 14 miljoen euro subsidie om fotonica, chips die licht in plaats van elektronen gebruiken voor hun communicatie, productiegereed te maken.
Voorop lopen
De innovatie rondom fotonica vindt echter ook in de private sector plaats. Smart Photonics uit Eindhoven staat bijvoorbeeld klaar om gebruik te maken van de proeffabriek, waarvan de bouw naar verwachting medio 2025 begint. “Dankzij het Nationaal Groeifonds-project PhotonDelta, waarin tientallen mkb-bedrijven met technologie- en innovatiepartners samenwerken, is Nederland goed gepositioneerd voor de productie van fotonische chips”, aldus het ministerie.
Minister Dirk Beljaarts van Economische Zaken spreekt over goed nieuws. “Voor het Nederlandse innovatieklimaat als geheel en voor de betrokken mkb-bedrijven die hieraan hard werken. Fotonica is niet voor niets één van de technologieën die door het kabinet als strategisch is aangemerkt. Ons doel is om daar een sterke Europese concurrentiepositie in te krijgen. Van kennis, innovatie, toelevering tot eindproductie. Dat is nodig voor de Nederlandse banen en inkomsten van de toekomst, het oplossen van maatschappelijke uitdagingen en onze nationale veiligheid.”
Kortom: in fotonica komen meerdere zaken samen die de Nederlandse rol van de chipindustrie verder kunnen versterken. Vanzelfsprekend is ASML, maker van de meest geavanceerde chipfabricagemachines, daarvan momenteel de spil. Echter is de koers van de chipwereld op de langere termijn allerminst vastgelegd. Het stapelen van chips, alternatieve bouwmaterialen dan silicium en fotonica leveren allemaal een veranderde aanpak van chipproductie op, zij het in verschillende stadia momenteel.
Mocht Nederland erin slagen om op deze vroege inzet voort te bouwen, dan zou het land (en Europa) een betekenisvolle rol in de wereldwijde chipproductie gaan spelen. Dat is ook de ambitie van de Europese Chips Act, dat momenteel alleen kan rekenen op de wispelturige interesse van chipgrootmachten TSMC en Intel. Voor de echt geavanceerde chips moet men nog altijd in Taiwan zijn.
Tip: TSMC heeft meer fabrieken in Europa nodig voor AI-chips
Waarom fotonica?
De beweegreden achter het ontwikkelen van fotonica-chips is eigenlijk vrij simpel: het is potentieel sneller dan het alternatief, te weten elektronen via koper. Communicatie binnen een chip verloopt momenteel op de laatstgenoemde manier, maar kan lagere latency en meer efficiëntie opleveren als het via fotonen kan. Dat zou met name grote prestatievoordelen opleveren voor supercomputers, waarin data op grote schaal verplaatst wordt, terwijl een verlaagd stroomgebruik de technologie ook interessant maakt voor meer gebruikelijke toepassingen.
Lees ook: Enschedees fotonicabedrijf LioniX ontvangt 3,5 miljoen euro groeigeld