De veronderstelde groei in de mobiele datamarkt blijft uit. Sterker nog, de grootste telecomoperator van Finland laat al drie kwartalen op rij een een daling zien van het mobiele dataverkeer. Finland is met zijn hoogwaardige infrastructuur en goed geoutilleerde telecommarkt doorgaans de kanarie in de kolenmijn op dit gebied.
Wat is er aan de hand? En hoeveel munitie hebben telco’s nog die grote techbedrijven als Netflix en Google willen laten meebetalen om mobiele netwerken in de lucht te houden? Laten we beginnen met de open deur dat mobiel dataverkeer de afgelopen 15 jaar een enorme groei heeft doorgemaakt. Ergens aan het begin van 2017 waren er wereldwijd voor het eerst meer mobiele devices in gebruik dan desk- of laptops.
Dat heeft natuurlijk gevolgen gehad voor het datagebruik. Mobiele devices en hun gebruikers slurpten steeds meer data. Hoewel in dezelfde periode draadloos internet via wi-fi steeds breder beschikbaar kwam, is het grote voordeel van een smartphone dat je ook onderweg kunt mailen, browsen, gamen, Whatsappen, Youtuben, Netflixen, Tiktokken en Instagrammen.
Mobiele data ging steeds sneller door de lucht (dit jaar eindelijk écht overal 5G in Nederland, althans in theorie) en er kwamen steeds goedkopere abonnementen. Met een sim-only abonnement kun je tegenwoordig onbeperkt internetten voor krap 20 euro per maand. Dan loont het voor gebruikers soms niet eens meer om verbinding te maken met het wi-fi-netwerk van een restaurant of hotel. “Ik heb onbeperkt data, dus ik doe het zo wel”, hoor je steeds vaker.
Grootste Finse telco toont daling
Je zou zeggen: deze markt is nog lang niet verzadigd. Toch zijn er tekenen aan de wand dat deze aanname te optimistisch is. De grootste telco van Finland, Elisa, toont al drie kwartalen op rij een daling van het mobiele dataverkeer. Deze daling is ingezet na jaren van gestage groei. Door een fout in de oorspronkelijke berekening was de daling minder spectaculair dan aanvankelijk leek –het verbruik was 537 petabytes in plaats van 456. Toch laten de gecorrigeerde cijfers nog steeds een opzienbarende trend zien. Consumenten in voorloper Finland (althans, de klanten van Elisa) verbruiken minder mobiele data.
Uit de Telecommonitor van de Autoriteit Consument & Markt blijkt voor Nederland overigens nog geen afname. Wel is duidelijk te zien dat de groei minder spectaculair is dan pak ‘m beet zeven tot tien jaar geleden. Welke gevolgen zou dit kunnen hebben voor de wereldwijde markt in mobiel dataverkeer?
Netwerkleveranciers als Nokia en Ericsson zijn in elk geval op hun hoede, want zij hebben hun afnemers, de grote telco’s, de afgelopen jaren juist aangespoord om flink te investeren in de infrastructuur die snel mobiel dataverkeer mogelijk maakt, zoals 5G. Wanneer de vraag ernaar zou afnemen, zijn die investeringen steeds minder te rechtvaardigen.
Druk van de ketel
Op de korte termijn is een stabilisatie of afname van het verkeer niet eens zulk slecht nieuws voor telecomoperators. Het haalt wat druk van de ketel om steeds te blijven investeren in de nieuwste infrastructuur. Het geld dat ze overhouden, kunnen ze toevoegen aan hun eigen cashflow, of uitkeren aan de aandeelhouders.
Volgens sommige analisten zal de kapitaalintensiteit van de telecomindustrie – de verhouding tussen investeringen en inkomsten – de komende tien jaar naar verwachting afnemen. Analysys Mason stelt zelfs onomwonden dat er een ‘bandwidth overproduction’ is. Met andere woorden, telco’s hebben zich zó goed voorbereid op een groeiende vraag naar snelle, betrouwbare mobiel data dat ze ver voor de troepen vooruitlopen. Er is simpelweg (nog) niet zoveel vraag als er aanbod is.
Moet big tech dan nog wel meebetalen?
De daling van het verkeer haalt echter grotendeels de wind uit de zeilen van het vorig jaar geopperde idee van telco’s om grote techbedrijven te laten meebetalen aan de kosten van (de infrastructuur rond) mobiel dataverkeer. Grote spelers als Apple, Google, Facebook, Amazon, en Netflix zijn immers verantwoordelijk voor meer dan de helft van het Europese dataverkeer, becijferde een telco-lobbygroep. De diensten en content die hun klanten consumeren, slurpen enorme hoeveelheden data. Waarom zouden zij dan niet meebetalen aan de infrastructuur die dat mogelijk maakt?
Luister de podcast: Moet big tech meebetalen aan de glasvezel en mobiele netwerken?
Als nu blijkt dat de groei van mobiel dataverkeer afremt of er zelfs sprake gaat zijn van een daling, dan is er eigenlijk geen sterk argument meer om de kosten deels af te wentelen op de grote techbedrijven. Wat wel meespeelt is dat de inkomsten van telco’s al jaren onder druk staan. Het innovatiebeleid bij de meeste van hen is behoorlijk conservatief. Keer op keer kijken ze toe hoe IT-innovaties hun verdienmodel verder onder druk zetten. Een deel van de kosten voor de ontwikkeling en onderhoud van dure infrastructuur kunnen verhalen op de grote techspelers zou een welkome aanvulling zijn op de inkomsten.
Wanneer de daling in het dataverkeer verder doorzet en ook buiten trendsetter Finland gaat spelen, is dat slecht nieuws voor een partij als Ericsson. Die heeft in het recente verleden juist andere onderdelen afgestoten om zich volledig te richten op de 5G-markt. Deze strategie hielp het bedrijf weer concurrerend te worden ten opzichte van rivalen als Huawei, maar het lot van het bedrijf is nu wel verbonden met dat van de mobiele datamarkt.
Cijfers ‘een rommeltje’
De meest recente ‘Mobile data traffic outlook’ van het bedrijf voorspelt overigens nog steeds een gestage groei van deze markt, ondanks dat hetzelfde rapport toegeeft dat providers en controlerende instanties lagere gebruikerscijfers hebben aangeleverd ten opzichte van voorgaande periodes. Voor Ericsson blijkbaar geen reden om de prognoses bij te stellen. Deze en andere rapporten ontlokten bij ten minste één analist de conclusie dat de cijfers van het bedrijf ‘a mess’ zijn, een rommeltje dus.
Nokia, die andere grote speler (uit Finland, nog wel) heeft zich de afgelopen jaren steeds meer gericht op de datacentermarkt en minder op telecom. Hoewel die markt kleiner is, is de taart volgens het bedrijf in deze sector nog niet helemaal vergeven en is er over de hele linie nog kans op groei. Dit in tegenstelling tot de telecommarkt, waar de winst van de een doorgaans het verlies is van de ander.
Lees ook: Waar snelle 5G ontbreekt, komen Nokia en NTT Data het brengen