7min

Sinds woensdag 20 januari 2021 is Joe Biden de nieuwe president van de Verenigde Staten. Zoals Biden in zijn inauguratiespeech al zei, heeft hij veel problemen om aan te pakken. In deze moderne wereld zijn veel van die problemen gerelateerd aan IT. Wat zijn de afwegingen die Biden te wachten staan?

Het voornaamste vraagstuk waar Biden voor staat is de handelsoorlog met China. Omdat China veel meer naar de Verenigde Staten exporteert dan andersom, stroomt veel van de Amerikaanse economie weg naar China. Om bedrijven aan te moedigen een groter deel van de productie binnen de Verenigde Staten te laten plaatsvinden, heeft voorganger Donald Trump allerlei regels en tarieven ingevoerd die het een stuk minder aantrekkelijk maken om goederen vanuit China te importeren.

Entity List

Een opvallend middel dat Trump daarvoor heeft ingezet, is de lijst met bedrijven die mogelijk geallieerd zijn aan een vijandig leger, de zogenaamde Entity List. Deze lijst was aanvankelijk opgezet om bedrijven aan te wijzen die zich bezighielden met de ontwikkeling van massavernietigingswapens. In de loop der jaren is de ernst van de zaken waar de bedrijven in kwestie zich vermoedelijk mee bezigden sterk afgenomen, tot het punt waarop Trump in mei 2019 besloot Huawei aan de lijst toe te voegen.

De aantijgingen waren niet mals. Huawei zou zijn netwerkapparatuur openstellen voor de Chinese overheid, die het kan gebruiken om te spioneren op andere landen. Concreet bewijs hiervoor is echter nooit aangeleverd. Overigens kreeg ZTE dezelfde ongefundeerde aantijgingen te verduren. In de basis verbiedt de maatregel alle bedrijven om te handelen met Huawei. Bedrijven die niet in de VS gevestigd zijn, maar wel contacten onderhouden met Huawei, wordt toegang tot de Amerikaanse markt ontnomen.

Huawei heeft zwaar te lijden onder de maatregelen. Nadat Google de Android-licentie voor Huawei terugtrok, kan het bedrijf alleen nog maar smartphones zonder Google Play-diensten leveren. Dit maakt de telefoons een stuk minder aantrekkelijk. Nadat ook de toelevering van Qualcomm-processors stokte, voelde Huawei zich genoodzaakt om smartphonetak Honor te verkopen. Analisten verwachten niet dat Huawei het in 2021 veel makkelijker gaat krijgen.

Ook ByteDance, het moederbedrijf van TikTok, werd bijna op de Entity List geplaatst. Hierdoor zou TikTok niet meer toegankelijk worden voor alle inwoners van de Verenigde Staten. Verschillende bedrijven, waaronder Oracle, Walmart en Microsoft, hebben hardop overwogen om TikTok over te nemen. Deze onderhandelingen zijn uiteindelijk stukgelopen. TikTok is nog steeds beschikbaar in de VS, mede na de rechtszaak die drie TikTok-influencers tegen de overheid startten. Een blokkade van de app zou vrijwel al hun inkomsten ontnemen. Ze waren voor hun werk immers zwaar afhankelijk van de app.

Tip: Om China’s werelddominantie te stoppen, moet Huawei kapot

Productie binnen de VS krijgen

Naast de directe acties om grote Chinese technologiebedrijven onklaar te maken, heeft Trump ook een groot aantal importheffingen ingesteld op producten uit China. Hiermee hoopte men meer productie naar binnen de landsgrenzen te halen en zo banen in zijn land te creëren. Dit heeft beperkt succes gehad. Zo beloofde Apple in 2019 dat Apple zijn Mac Pro-computers in Texas zou bouwen en zou Foxconn een LCD-fabriek in Wisconsin bouwen. Ook maken zowel TSMC als Samsung aanstalten om chipfabrieken te bouwen in de Verenigde Staten. De bouw van de TSMC-fabriek in Arizona is afgelopen jaar van start gegaan.

De deals lijken in de praktijk echter vooral symbolische prestigeprojecten te zijn die Trump kan gebruiken om te scoren bij zijn achterban. Vooral de fabriek van Foxconn bleek een drama. Bewoners zijn ervoor weggejaagd, er zijn miljoenen aan subsidies uitgegeven en van alle beloftes is vrijwel niets terechtgekomen. LCD-schermen worden er momenteel in ieder geval niet gemaakt, en wat er in de fabriek wel gebeurt, is niet duidelijk. De Mac Pro-fabriek draait daarentegen wel degelijk, maar dat is een duur en relatief weinig verkopend product waar Apple veel marge op kan pakken. De iPhones en MacBooks worden nog gewoon in China in elkaar gezet.

Trump noemde de Foxconn-fabriek ‘het achtste wereldwonder’. In de praktijk is er van de beloftes niets waargemaakt.

De fabriek van TSMC moet in 2023 klaar zijn en moet in 2024 de eerste 5nm-wafers produceren met een uiteindelijke productiecapaciteit van 20.000 wafers per maand. In China maakt TSMC echter nu al 5nm-chips en verwacht in 2022 te kunnen beginnen met de productie van 3nm. Bovendien is 20.000 wafers maar een klein aandeel van de totale productie van TSMC. De fabriek moet 1600 banen opleveren, maar TSMC heeft wel subsidies aangevraagd om de hogere kosten van productie in de VS te kunnen dekken. Mogelijk maakt TSMC er alsnog een 3nm-fabriek van, maar daar heeft het bedrijf nog geen concrete aankondigingen over gedaan. De fabriek van Samsung is nog in de planningsfase; er is nog niet eens een bouwlocatie uitgekozen.

In veel gevallen blijft het ondanks de verhoogde belastingen niet haalbaar voor bedrijven om hun productie naar de Verenigde Staten te verhuizen. De importtarieven worden uiteindelijk gewoon doorgerekend naar de consument en het eindresultaat is dat de Amerikaanse consumenten meer betalen voor hun uit China geïmporteerde producten. Vermoedelijk zijn er ook bedrijven die afwachten wat de plannen van Biden zijn betreffende de importheffingen. Het is immers zonde van de investering om de bouw van een fabriek te starten om minder heffingen te moeten betalen, als na enkele maanden de heffingen in kwestie wegvallen.

Toch lijkt Biden voorlopig het China-beleid van Trump voort te willen zetten. In een interview met de New York Times heeft de nieuwe president gezegd dat 25 procent importheffingen van Trump voorlopig blijven staan. China had immers beloofd om in de jaren 2020 en 2021 in totaal 200 miljard aan extra Amerikaanse goederen zou aanschaffen. Hier is nog weinig van terechtgekomen.

Biden heeft in het interview gezegd dat hij de focus van de handelsoorlog wil verleggen. In plaats van klagen dat China zo succesvol is in de productie en dat af te straffen, wil hij werken aan de concurrentiepositie van de VS zelf. Dit wil hij doen door te investeren in zijn eigen land, met verbeteringen aan onder andere educatie en infrastructuur. Deze aanpak komt een stuk verstandiger over, want hiermee zorgt hij uiteindelijk voor beter aanbod, in plaats van het bestaande aanbod extra te belasten. Uiteindelijk is hier immers alleen de consument de dupe van. Wel moet Biden alles op alles zetten om de bouw van de chipfabrieken van Samsung en TSMC voorspoedig te laten verlopen en deze projecten tot een beter einde te laten komen dan hoe het is gelopen met Foxconn.

Handelsoorlog met Europese landen

Trump is een kleinschaligere handelsoorlog gestart met de Europese Unie. Verschillende Europese landen verzetten zich steeds sterker tegen de macht van Amerikaanse techbedrijven. Dergelijke bedrijven verdienen veel geld aan Europese gebruikers, maar omdat ze in de VS gevestigd zijn, betalen ze nauwelijks belasting. Daarom hebben landen als Frankrijk, Oostenrijk, het VK en Spanje allerlei extra belastingen bedacht om wat meer munt te slaan uit de Amerikaanse techreuzen. Hierop heeft de regering-Trump gereageerd door in het wilde weg extra belastingen in te voeren voor producten uit Europa, zoals handtassen en cosmetica.

Het is een lastige situatie voor Biden. Met arbitraire belastingen op Europese producten zorg je alleen maar voor meer internationale spanningen, terwijl hij in zijn inauguratiespeech juist beloofde weer te willen proberen om mensen bij elkaar te brengen. Europa gaat waarschijnlijk echter niet snel ophouden met het verder reguleren van Amerikaanse techreuzen. Vermoedelijk gaat dit leiden tot langgerekte onderhandelingen tussen Europese landen en de Verenigde Staten.

Cyberdreigingen

De Verenigde Staten is nog steeds aan het bijkomen van een van de grootste cyberaanvallen van de laatste tijd. Hackers hebben het voor elkaar gekregen om de Orion-software van IT-bedrijf SolarWinds aan te tasten zodat de software een backdoor opende naar elke computer waarop de software geïnstalleerd was. Deze software werd gebruikt door duizenden organisaties, van overheidsinstanties tot Fortune 500-bedrijven. Onderzoekers zien sterke aanwijzingen dat de aanvallers bestonden uit Russische staatsgesteunde hackers.

De hackers hebben maandenlang vrijuit toegang gehad tot interne netwerken van al deze organisaties, zonder opgemerkt te worden. Dit had niet mogen gebeuren. Volgens de New York Times heeft de nadruk op het beveiligen van de verkiezingen in de Verenigde Staten mogelijk bijgedragen aan het onopgemerkt blijven van de hack. Terwijl de Amerikaanse overheid voor de verkiezingen hard werkte aan het voorkomen dat er gesjoemeld werd met het verkiezingsproces en na de verkiezingen vervolgens op allerlei manieren probeerde de uitslagen van de verkiezingen te bagatelliseren, hadden de hackers vrijuit toegang tot allerlei geheime informatie.

Experts menen dat zowel de overheid als verschillende bedrijven aandacht hebben verschoven van het beschermen van de supply chain van hun software naar het beschermen van de verkiezingen. Er werd blind vertrouwd op software van Amerikaanse bedrijven, zonder oog voor mogelijke beveiligingsproblemen bij die bedrijven. De aanvallers wisten in sommige gevallen met eenvoudige phishingaanvallen en het uitproberen van veelgebruikte wachtwoorden inbreken bij slecht beveiligde bedrijfsnetwerken.

Politiek mijnenveld

Donald Trump heeft een politiek mijnenveld achtergelaten voor Biden om op te lossen. Europese landen zijn hard bezig met het temmen van Amerikaanse techreuzen, Russische hackers vallen de VS van alle kanten aan en met China mag Joe Biden een ingewikkeld politiek schaakspel spelen. Als trap na heeft Trump ook nog eens de banden met Taiwan aangehaald, wat bij de Chinese overheid in het verkeerde keelgat schiet.

Al deze gevoelige IT-kwesties moet Biden zien op te lossen in een land dat ondertussen ook te kampen heeft met ongeëvenaarde verdeeldheid en onrust, een pandemie, klimaatverandering, ongelijkheid en vele andere problemen. Het gaan vier zware jaren worden.