De EU probeert de online omgeving veiliger te maken met een pakket nieuwe maatregelen. Het gaat om de DMA en de DSA. De regels verschillen volledig, hieronder zetten we ze uiteen.
Het Digital Services Act-pakket keurde het Europees Parlement al goed in 2022. Dit pakket kwam dan weer voort uit een voorstel van de Europese Commissie dat dateert van eind 2020. De algemene implementatie volgt zeer binnenkort. Kortom, het hele politieke proces en de bijbehorende administratie vragen tijd. Maar er worden ook altijd enkele maanden voorzien als voorbereidingstijd voor bedrijven. Die maanden zitten er bijna op en dus is het een goed idee om om te controleren of alles in orde is.
De Digital Services Act (DSA)
De voorbereidingen voor de Digital Services Act moeten eigenlijk getroffen zijn. Vanaf 17 februari treedt de wetgeving namelijk officieel in werking. Dat houdt in dat overtredingen strafbaar worden, maar breidt in dit geval ook de groep uit van bedrijven die onderhevig zijn aan de wetgeving.
Wie moet voldoen?
De DSA geldt vanaf augustus 2023 op negentien omvangrijke platformen en zoekmachines. Dat is slechts het topje van de ijsberg. De rest krijgt nog de tijd tot zaterdag 17 februari 2024 om voorbereidingen te treffen. Hieronder zitten de nog niet-genoemde online platformen waarop producten en diensten worden verkocht. Dit gaat verder dan digitale verkoopplatformen en omvat ook app stores en social mediaplatformen. Verder vallen hosting providers voor onder andere de cloud en webhosting onder de DSA. Tot slot betrekt de wetgeving de diensten die dit alles bewerkstelligen, waaronder internetproviders.
De afbakening van de doelgroep voor de DSA is in eerste instantie niet altijd heel rechtlijnig. Zo heeft Europa bijvoorbeeld al moeten bepalen op welke manier AI-tools een plaats krijgen in deze wet. “We deelden dit uiteindelijk in twee categorieën. AI-tools die onderdeel zijn van een platform vallen sowieso onder de DSA, daar is geen twijfel over. Voor losstaande AI-tools is de vraag of de tool een platform of een zoekmachine is. Deze bepaling laten we over aan een advocaat die de definitie nagaat voor de tool. We hebben nu nog geen lijst van deze bepaling”, verklaart een officiële woordvoerder van de Europese Commissie.
De splitsing tussen grote en kleine platformen ligt op de grens van 45 miljoen actieve gebruikers. Alleen zorgt de definitie van een platform vaak nog voor verwarring en is het ook niet in alle gevallen duidelijk wanneer een bedrijf nu meehelpt om het geheel van online platformen te bewerkstelligen. De Europese Commissie geeft de verantwoordelijkheid in handen van de platformen om zelf te bepalen of zij moeten voldoen aan de DSA, zoals dat overigens ook doorgaan verloopt voor andere regulering. “We hebben ook geen aantallen beschikbaar over het aantal platformen dat moet voldoen. Het mooie van het internet is dat een website binnen de minuut is gemaakt, daarom is het moeilijk bij te houden hoeveel websites producten of diensten verkopen.”
Welke regels?
De wetgeving legt de focus op verschillende aspecten om digitale diensten veiliger te maken. Zo worden deze bedrijven verantwoordelijk gesteld voor onveilige content en illegale producten die lang op hun platformen blijft circuleren. ‘Dark patterns’ zoals misleidende elementen in de opbouw van een website zijn voortaan ook verbannen. Daarnaast gaat de rem op gepersonaliseerde reclame door voornamelijk de mogelijkheden rondom het gebruik van persoonlijke data in te perken. Kinderen en jongeren mogen bovendien geen reclame meer te zien krijgen. Tot slot moet er meer openheid komen over algoritmes op basis waarvan online diensten werken en aanbevelingen maken aan mogelijke consumenten. Hiervoor stellen de aanbieders minstens één keer per jaar een openbaar transparantierapport op.
Europa wil voorkomen dat het op basis van de wetgeving kleinere online diensten zelf de das om doet. “De meeste kleine en micro-platformen krijgen amper bijkomende regels door de DSA”, zegt een officiële woordvoerder van de Europese Commissie hierover. Platformen die onder de grens vallen, krijgen minder regels naarmate de grootte van de online dienst die zij hebben en de mogelijke impact op de maatschappij.
Vanaf het moment dat er minder dan 50 personen in dienst zijn en de jaaromzet maximaal tien miljoen euro is, gelden bepaalde regels niet. Deze groep dient wel een contactpersoon te voorzien waar gebruikers steeds terechtkunnen met vragen en aan de andere basisregels te voldoen. Alleen een jaarlijks transparantierapport is niet nodig, wat de kleinere platformen naar onze mening toch nog redelijk wat bijkomende verplichtingen oplegt.
Welke boetes?
De wetgeving is strenger voor grote bedrijven die miljoenen gebruikers trekken. Zij krijgen bijkomende regels opgelegd. Bovendien worden zij geconfronteerd met hogere geldboetes bij inbreuken op de DSA. Het verschuldigde bedrag is namelijk een percentage van de jaarlijkse omzet, meer specifiek zes procent.
Platformen die vanaf 17 februari onder de wetgeving vallen, krijgen bij overtreding een boetebedrag dat afhankelijk is van de EU-lidstaat waarin zij de hoofdvestiging hebben. Iedere lidstaat moet de boete vastleggen in nationale wetgeving. Toezicht op overtredingen verloopt ook via de EU-lidstaten. Ieder land heeft een eigen nationaal regulerende autoriteit. “Voor Bol verloopt het zicht op naleving bijvoorbeeld via de Autoriteit Consument & Markt (ACM)”, vertelt de woordvoerder.
De ACM meldt hier zelf over dat de autoriteit nog niet volledig bevoegd is door het ontbreken van Nederlandse wetgeving. “Wel heeft de minister van Economische Zaken een tijdelijke regeling opgesteld, waarmee de ACM al meldingen in ontvangst kan nemen en delen met andere toezichthouders in de EU. Zo houdt de ACM nu al actief vinger aan de pols, inventariseert ze knelpunten en kan ze handhavend optreden zodra de wet van kracht is.”
Niet alle online platformen zijn echter van origine Europees. Deze platformen moeten voor de DSA wel een contactpunt maken in Europa. Dat punt zal bepalen onder wiens bevoegdheid het bedrijf valt.
Een uitgebreid overzicht van de regels die gelden voor de grootste online platformen en zoekmachines, gaven we al in dit artikel: Big Tech krijgt nieuwe EU-regels, wat betekenen die voor gebruikers?
De Digital Markets Act (DMA)
Het gros van de bedrijven dat moet voldoen aan het pakket van nieuwe wetgeving om de online omgeving veiliger te maken en eerlijke concurrentie te verzekeren, zal alleen de regels van de DSA moeten volgen. De Digital Markets Act heeft namelijk veel specifiekere criteria en geldt alleen voor bedrijven die de EU aanduidt.
De bedrijven voor de DMA duidt de EU aan met de term ‘gatekeeper’. Om een gatekeeper te zijn moet een organisatie aan de volgende voorwaarden voldoen. Allereerst is een gatekeeper in minstens drie lidstaten actief met een jaarlijkse omzet van 7,5 miljard euro of een marktaandeel van 75 miljard euro. Daarnaast heeft een gatekeeper 45 miljoen gebruikers per maand of 10.000 zakelijke Europese gebruikers per jaar. Tot slot moet een gatekeeper drie jaar lang aan beide voorwaarden voldoen.
De regels omvatten verschillende zaken, waaronder de verplichting om interoperabel te zijn en meer oog te hebben voor privacy van gebruikers. Eigen producten en diensten mogen ook niet langer worden voorgetrokken op deze van de concurrentie door bijvoorbeeld opdringerige push-meldingen. App winkels van Apple en Google mogen bijvoorbeeld geen alleenrecht meer hebben op het aanbieden van een app winkel. Aankopen in een app moeten voortaan ook via andere betalingsmogelijkheden kunnen dan deze die Google en Apple aanbieden via hun app winkels.
Vanaf maart 2024 worden de regels strafbaar. Aan overtredingen hangen boetes vast die kunnen oplopen tot tien procent van de totale jaarlijkse omzet van het bedrijf. De boete zal oplopen tot maximaal twintig procent bij opeenvolgende overtredingen.
Meer onduidelijk bij DSA
De DMA is qua afbakening en boetes veel duidelijker dan de DSA. De gatekeepers zijn aangeduid en weten exact welke diensten in de wetgeving vallen en welke niet. Voor de uitbreiding van de DSA die op 17 februari van kracht gaat, zijn de details veel minder zwart-wit. Platformen moeten de informatie zelf vergaren en Europa helpt alleen om deze platformen te bereiken via de pers en via de initiatieven vanuit de Europese Unie. Alleen is het daarna nog grotendeels zelf zoeken welk boetebedrag is afgesproken en welke regels nu exact van toepassing zijn.
Lees ook: Apple misbruikt EU-regels om concurrentie te dwarsbomen
18 uur geleden
Expert bijdrage
