De provincie Groningen en gemeenten Delfzijl en Eemsmond maakten meerdere fouten bij de grondverkoop voor een datacenter van Google. Dat concludeert hoogleraar Marcel Boogers in een rapport over de deal.
Ongeveer tien jaar geleden sprak Groningen Seaports (GSP) in het geheim met Google over de bouw van datacenters bij de Eemshaven in Groningen. GSP is de uitbater en beheerder van het gebied. De provincie Groningen en gemeenten Delfzijl en Eemsmond zijn aandeelhouder. Uiteindelijk sloot GSP meerdere deals om het datacenter waar te maken.
De deals werden in 2021 door Nieuwsuur onderzocht. Nieuwsuur beweerde dat GSP, de provincie en gemeenten meerdere fouten maakten bij het kopen en verkopen van de grond. In een reactie op de beschuldiging startte de provincie en gemeenten een eigen onderzoek.
Marcel Boogers, hoogleraar Innovatie en Regionaal Bestuur aan de Universiteit Twente, kreeg de opdracht en schreef een rapport. Daaruit blijkt dat GSP, de gemeenten en provincie keuzes maakten die “niet in lijn zijn met eisen ten aanzien van democratische sturing, toezicht en controle. Ook onervarenheid met grootschalige grondtransacties heeft daaraan bijgedragen.”
Wat ging er mis?
De grond mocht verkocht worden. Het probleem is de manier waarop. GSP heeft grondeigenaren voor het karretje gespannen. De organisatie handelde niet voor de provincie of gemeenten, maar uit eigen belang. De provincie en gemeenten hadden op hun beurt strakker toezicht moeten houden.
Een van de slachtoffers is Nico Wiertsma, de voormalige eigenaar van de grond waarop het Google-datacenter momenteel draait. Wiertsma werd vóór de verkoop door GSP benaderd met een bod van 8 miljoen euro. Wiertsma zei zijn land toe, maar kreeg kort daarna van GSP te horen dat de deal niet doorging. Wiertsma is op dat moment volop aan het verhuizen. Hij heeft niets maar aan zijn land. Hij overweegt windmolens te plaatsen, maar GSP vertelt hem dat dit niet mogelijk is.
Plotseling ontvangt Wiertsma een bod van Bakker Bierum, een naastgelegen boer. Bakker Bierum wil het land voor een bodemprijs opkopen. Wiertsma gaat uit wanhoop akkoord. Kort daarna krijgt hij te horen dat zijn grond via Bakker Bierum aan GSP is doorverkocht. Bakker Bierum en GSP draaien winst. Wiertsma houdt weinig over. GSP en Wiertsma vechten het momenteel uit in een rechtszaak. De uitspraak volgt later dit jaar.
Marcel Boogers, de auteur van het nieuwe rapport, adviseert de provincie en gemeenten om GSP op de schop te nemen. De rol en de verantwoordelijkheden van provincie en gemeenten moeten duidelijker worden vastgelegd. “Zodat de overheid duidelijker en effectiever sturing kan geven”, besluit hij.
Zeewolde
Problemen tussen hyperscalers, gemeenten en grondeigenaren zijn een landelijk probleem. In 2022 werden de bouwplannen voor een Meta-datacenter in Zeewolde geschrapt.
De gemeente en Meta onderhandelden over een hyperscale datacenter. Dat mag, want toentertijd werden de voorwaarden voor nieuwe datacenters door gemeenten bepaald. Het probleem is dat hyperscale datacenters landelijke gevolgen hebben. Vandaar greep de landelijke overheid in. Het Rijksvastgoedbedrijf weigerde de benodigde grond te verkopen.
Om een herhaling te voorkomen besliste het kabinet in februari 2022 dat er in de komende zes maanden geen nieuwe bouwvergunningen voor hyperscale datacenters worden verleend. In dezelfde periode worden er nieuwe regels vastgesteld.
2 dagen geleden
Expert bijdrage
